آيا كودكان به مصرف غذاهاي تبليغ شده علاقمندند ؟ تحليل محتواي پيام هاي بازرگاني تلويزيون و ارزيابي رابطه يادآوري آنها با علايق غذايي دانش آموزان دبستاني شهر شيروان در سال 1394

Do Children tend to Consume Food Commercials? Content Analysis of TV Commercials and Evaluation of the Relationship between Recalling Them with Food Interests of Primary School Children in Shirvan, 2015

سابقه و هدف: پيام هاي بازرگاني تلويزيوني از جمله عوامل موثر بر انتخاب هاي غذايي كودكان شناخته شده اند. در مطالعه حاضر، پيام هاي بازرگاني مربوط به غذا در محدوده زماني برنامه كودك و نوجوان در دو شبكه سيماي جمهوري اسلامي ايران با روش تحليل محتوا تجزيه و تحليل شد. همچنين طي يك مطالعه مقطعي وجود هر گونه رابطه بين يادآوري پيام هاي بازرگاني مربوط به غذا با علاقه به مصرف آنها در كودكان دبستاني شيروان بررسي شد. مواد و روش ها: اين مطالعه در دو بخش به طور همزمان انجام گرفت. در بخش اول به ترتيب 73/2 و 35 ساعت از برنامه هاي كودك و نوجوان شبكه هاي دو و آموزش سيماي جمهوري اسلامي ايران به مدت يك هفته از تاريخ 16 الي 1394/02/22 ضبط شد. سپس محتواي پيام هاي بازرگاني ضبط شده بر اساس يك دستورالعمل از پيش تعيين شده مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. در بخش دوم، 403دانش آموز (50% دختر) از پايه هاي چهارم، پنجم و ششم از 4 مدرسه ابتدايي دولتي شهر شيروان در يك مطالعه مقطعي شركت كردند و به سوالات مطرح شده شامل مدت زمان تماشاي تلويزيون، نام پيام هاي بازرگاني تلويزيوني به ياد مانده، نام پيام هاي بازرگاني غذايي مورد علاقه و اين كه آيا علاقه به مصرف محصول غذايي مربوطه داشته اند از طريق يك پرسشنامه خود ايفا پاسخ دادند. يافته ها : پيام هاي بازرگاني مربوط به مواد غذايي ازنظر فراواني پخش رتبه پنجم و از نظر مدت زمان پخش رتبه ششم را به خود اختصاص دادند. تنقلات ( لواشك و آلوچه) بيشترين فراواني پخش(75%) را در بين ساير محصولات غذايي داشتند. «برتري بر ساير محصولات غذايي» بيشتر از بقيه صفات (47/4%) تكرار شده بود. « كيفيت بالا/دقت در تهيه» (28/3%)،« جديد بودن» (21%) و« تحريك تشنگي و گرسنگي» (15%) بيشترين انگيزه هايي بودند كه از سوي شركت هاي تبليغاتي براي تحريك مخاطب به خريد كالاهاي مورد نظر تحريك شده بودند. بخش دوم:. بيش از نيمي (62/5%) از پيام هاي بازرگاني غذايي يادآوري شده از پيام هاي بازرگاني مورد علاقه دانش آموزان بودند (p<0/05). رابطه بين يادآوري پيام بازرگاني مربوط به يك محصول غذايي (12/5% از كل) با علاقه به مصرف همان محصول معني دار بود(p<0/05). نتيجه گيري: با وجود كاهش چشمگير پيام هاي بازرگاني تلويزيوني نسبت به مطالعات قبلي، مواد غذايي تبليغ شده همچنان از ارزش تغذيه اي كمي برخوردار بودند. به علاوه، در برخي موارد بين يادآوري پيام هاي بازرگاني و علاقه به مصرف محصول تبليغ شده رابطه معني دار وجود داشته است. اين مطالعه شواهدي را در اختيار سياست گذاران و مسئولان قرار مي دهد تا بر آن اساس بتوانند تصميم گيري هاي موثري در زمينه قوانين تبليغات غذايي براي كودكان داشته باشند.

Background and Objectives: TV commercials are mentioned as factors influencing food choice of children. In the current study content of food commercial messages during children's program in two TV channels of Islamic Republic of Iran Broadcasting (I.R.I.B.) were analyzed. At the same time، any relationship between recalling food commercial messages with an interest in consumption of the same food products was investigated by an experimental study with primary school children، as well. Materials & Methods: The study was conducted in two phases simultaneously. In the first part 73.5 and 35 hours of TV children's program of channels II and Education were recorded for a week (May 6th to 12th، 2015)، respectively. Then the content of recorded commercial messages was analyzed based on a predetermined procedure. In the second part، 403 students (50% girls ) in grades fourth، fifth and sixth from four state primary school in Shirvan took part in a cross-sectional study and answered to the questions including duration of TV viewing، names of remembered TV food commercials، definition of desired TV food commercials and whether they like to consume the related food products via a self-administered questionnaire. Results: Part I: TV food commercial messages in view of frequency and duration ranked the fifth and the sixth، respectively. Snacks (fruit leather and plum paste) were the most frequent (75%) broadcast commercials. "Superiority over other food products" (47.4%) was the most frequent message used to promote sale of a food product. "High quality / accuracy in the preparation" (28.3%)، "novelty" (21%) and "stimulating thirst and hunger" (15%) were the most frequent appeals of food commercials for stimulation of the audience for purchasing، respectively. Part II: More than half (62.5%) of the recalled food commercials were desired by the students (P <0.05). The relationship between remembering a food commercials with the consumption of the same food product (12.5% of total) were significant (P<0.05). Conclusion: Despite the dramatic decline in television food commercials compared to previous studies، the nutritional value of food commercials was still low. In addition، in some cases there was a significant relationship between remembering commercial message with interest in or consumption of the same food products. This study provides policy makers and officials with evidence to make effective decisions on food commercials directed at children.