ارزيابي سازگاري برخي ژنوتيپ‌ها و ارقام زيتون در شرايط اقليمي طارم با استفاده از روش‌هاي آماري چند متغيره

Evaluation of the adaptation of some olive genotypes and cultivars under climatic conditions of tarom using multivariate statistical methods

اين تحقيق به‌منظور مطالعه‌ اثر متقابل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ژنوتيپ × محيط و تعيين سازگاري عملكرد در برخي ژنوتيپ‌هاي زيتون با استفاده از روش‌هاي چند متغيره‌ GGEBiplot و AMMI انجام شده است. براي انجام اين تحقيق، نود و دو ژنوتيپ جمع‌آوري ‌شده از سراسر اقليم ايران، به همراه 8 رقم مطرح داخلي و خارجي شامل: ارقام كرونيكي، كنسرواليا، مانزانيلا، آربيكن، زرد، روغني، شنگه و تخم‌كبكي؛ در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي (RCBD) طي شش سال از 1391 تا 1396 در شرايط اقليم طارم بررسي شدند. پس از جمع‌آوري عملكرد هر درخت در هر سال، به منظور حذف نوسانات ژنتيكي ناشي از پديده‌ي "سال‌آوري"، از شاخص "ضريب سال‌آوري" براي هر ژنوتيپ در دوره‌ي دوساله و استفاده از آن به عنوان متغير‌كمكي ‌(كوواريت) و در نهايت‌ تصحيح ميانگين‌هاي عملكرد استفاده شد. اگرچه در تجزيه مركب داده‌ها، اثرات ژنوتيپ، محيط و اثر متقابل ژنوتيپ و محيط در سطح يك درصد معني‌دار شد ولي بالاترين توجيه واريانس توسط اثر متقابل ژنوتيپ و محيط انجام شد. رقم كرونيكي با در نظر گرفتن دو پارامتر عملكرد و پايداري، داراي حداكثر پايداري عملكرد بود، همچنين ژنوتيپ‌هاي ‘Bn7’، ‘Bn6’و ‘No10’ در شرايط نامساعد محيطي نيز عملكرد قابل قبولي داشتند.

This research was conducted to study the interaction between genotype × environment and to determine the adaptation of some olive genotypes using multivariate GGEBiplot and AMMI methods. To conduct this research, ninety-two genotypes were collected from all regions of Iran, along with eight Local and Foreign cultivars including: Konservolia, Manzanilla, Koroneiki, Arbequin, Roghani, Tokhm-kabki, Zard and Shenghe cultivars, and were compared in a Randomized Complete Block Design (RCBD) for six years from 2011 to 2016 in Tarom conditions. After collecting the yield per year, in order to eliminate the genetic fluctuations caused by the "Alternate bearing" phenomenon, the "Alternate bearing index" for each genotype in a two-year period was evaluated and was used as a Covariate variable. In combined analysis of data, genotype and environment effects and their interaction effects were significant at 1% level. Among them, the highest justification of variance was done by interaction. Koroneiki cultivar was found to have the highest overall stability, considering the two parameters of performance and stability, Also, the genotypes 'Bn7', 'Bn6' and 'No10' in unfavorable conditions also had an acceptable performance.