مفهوم‌شناسي «مادر» در باروري به روش مادر جانشين

The Concept of "Mother" in Fertility by Surrogate Mother

زمينه و هدف: استفاده از مادر جانشين در دههاي اخير تا اندازه زيادي توانسته مشكل ناباروري برخي از زنان را كه خود قادر به بارداري يا زايمان نيستند را برطرف كند، اما از آنجا كه در مادر جانشين به روش جايگزيني كامل، تخمك متعلق به زن نابارور و فرزندآوري بر عهده مادر جانشين است، فقها با اين پرسش رو به رو هستند كه كدام يك از اين دو زن، داراي سمت مادري براي كودك متولدشده هستند. در اين پژوهش بر آن هستيم تا با واكاوي كاربست‌هاي واژه مادر در آموزه‌هاي ديني و تحليل دلايل فقهي ناظر به آن‌ها، نسبت به انطباق عنوان مادر بر مادر جانشين داوري كنيم. مواد و روش‌ها: اين پژوهش به صورت توصيفي ـ تحليلي و با استفاده از منابع كتابخانهاي انجام شده است. پس از تبين مفهومي واژگان‌هاي به كاررفته در آموزه‌هاي ديني كه ناظر به عنوان «مادر» است؛ نظر‌هاي مختلف فقهي درباره تعيين مادر براي كودك متولدشده از روش مادر جانشين مورد ارزيابي فقهي قرار گرفته است. يافتهها: بررسي منابع فقهي نشانگر آن است كه فقهاي اماميه سه ديدگاه مختلف درباره عنوان مادري نسبت به كودك متولدشده از روش مادر جانشين كامل ارائه كرده‌اند: مادربودن زن صاحب تخمك (مادر بيولوژيك)، مادربودن مادر جانشين و دومادري. از اين ميان، به نظر نويسندگان، «مادر» تنها به زني گفته مي‌شود كه تخمك او در ايجاد سلول تخم و جنين مؤثر است و اين زن از تمام حقوق و وظايف مادري برخوردار مي‌باشد. مادر جايگزين، مادر عرفي و شرعي كودك به حساب نمي‌آيد.

Background and Aim: In recent decades, the use of a surrogate mother has largely solved the infertility problem of some women who is unable to have a child, but since in the complete implement procedure, the ovule belongs to the infertile woman and child bearing is the responsibility of the surrogate mother, the jurists are confronted with this question: which of these two women have a native position for the child born? In this study we are going to judge on "mother" adaption to surrogate mother by the application of the term "mother" in religious teachings and analyzing its jurisprudential reasoning. Materials and Methods: This study is a descriptive-analytical research and uses the library resources. After conceptual explanation of the terms used in the religious teachings that are considered as "mother", various jurisprudential opinions about the determining the "mother" for the child born are subject to jurisprudential appraisal. Findings: The study of jurisprudential sources indicates that Imami's jurists have presented three different views on the title of "mother" for a child born from the complete surrogacy procedure: Biological mother, surrogate mother and both of them. But the writers believe that the "mother", is said only to a woman whose egg is effective in the production of eggs and embryos, and she has all the rights and duties of motherhood. Surrogate mother is not a customary and religious mother of the child.