كتيبه هاي برج آرامگاهي امامزاده عبدالله و عبيدالله دماوند

بناهاي آرامگاهي يكي از شاخصه هاي مهم معماري ايران دوران اسالمي به شمار مي روند. اين بناها به تدريج و در سيري تكاملي متأثر از عوامل مذهبي، اجتماعي، فرهنگي، هنري و سياسي، به يكي از مهم ترين گونه هاي معماري ايران تبديل شدند. اين سير تكاملي كه برخاسته از مباني اعتقادي و ادراك هنري و زيباشناختي رو به تكامل هنرمند معمار و مسلمان ايراني بود، سبب به كارگيري انواع مختلفي از ايده ها و الگوهاي معماري در قالب ارائۀ نقشه، طرح و آرايه هاي گوناگون و متناسب با كاركرد اين گروه از بناها شد. يكي از شاخههاي هنري متداول در تزيين بناهاي اسالمي هنر كتيبه نگاري است كه به مانند هنر معماري، اين شيوۀ تزييني نيز در اشكال متنوع از جمله در استفاده از مواد و مصالح، مفاهيم و موضوعات، شيوه و نوع كتابت، متحول شد. كتيبه نگاري در بناهاي مختلف دوران اسالمي متداول بوده و بر اجزا و عناصر اصلي بنا يا عناصر وابسته به آن، باتوجه به عملكرد هر بنا و با تأكيد بر هدف يا اهدافي مشخص و از پيش تعيين شده، با تكنيكهاي مختلف، متجلي شده است. بناهاي آرامگاهي از شاخص ترين بناهاي اسالمي هستند كه نمونه هاي متنوع و زيبايي از هنركتيبه نگاري در ادوار گوناگون اسالمي در آن ها عرضه شده است. بناي برج آرامگاهي موسوم به امامزادگان عبداهلل و عبيداهلل(ع) واقع در محلۀ درويش شهر دماوند، يكي از نمونه هاي شاخص برجهاي آرامگاهي در قرن هشتم هجري به شمار ميرود. اين بنا به عنوان مرتفع ترين برج آرامگاهي ناحيۀ شرق تهران، به صورت استوانه اي مرتفع با گنبدي مخروطي شكل ساخته شده است. طرح و نقش ه اي هنرمندانه و زيباي بنا از بيرون پرهدار (32 پره) و از داخل هشت وجهي است و عناصر و تزييناتي در نماي داخلي و خارجي در قالب اشكالي هندسي، اسليمي و كتيبه با موادي چون سنگ، آجر، گچ، چوب، و كاشي نقش بسته است. يكي از مشخصههاي برجستۀ اين برج، كتيبه هايي است كه درقسمت هايي از بنا و همچنين بر عناصر وابسته به آن نگاشته شده است. اين كتيبهها از جنس گچ و چوب و سنگ است كه مهم ترين آن ها عبارت اند از: كتيبۀ گچي زير گنبد، كتيبۀ درها و صندوقهاي چوبي، و كتيبه هاي سنگ قبرهاي گورستان قديمي پيرامون بنا (صحن امامزاده) كه متعلق به قرون نهم تا سيزدهم هجري هستند و تاكنون به طور كامل مطالعه و معرفي نشده اند. با توجه به اين موضوع در طي چند مرحله بازديد از بنا، تا حد امكان عكسهايي از كتيبه ها انداخته شد و خواندن متن كتيبه ها مد نظر قرار گرفت. نتايج حاصل از اين پژوهش، مقالۀ حاضر است. در اين مقاله كوشش شده تا ضمن معرفي اجمالي بنا، كتيبه هاي آن از وجه تاريخي و هنري بررسي شود.