پژوهشي در معماري مقابر ايلخاني سواحل خليج فارس

در بررسي باستانشناسي سواحل خليج فارس در محدودۀ شهرستان بندر عباس كه توسط نگارنده در زمستان 1384 انجام شد، بنايي منفرد شامل يك چهارطاقي مربعشكل و گنبددار در ميان دشت شميل شناسايي شد. مطالعه و تاريخگذاري اين بنا ـ كه به سبب قرارگيري در كنار روستاي »گنبد سرخ« به همين نام خوانده ميشود ـ انگيزه اي شد تا معماري مقابر سواحل خليج فارس مورد پژوهش قرار گرفته و با بناي شناسايي شده مقايسه شود. مطالعات تطبيقي كه با هدف تاريخگذاري و تعيين عملكرد بناي گنبد سرخ انجام شد، نشان داد كه تعدادي از بناهاي قابل مقايسه با اين بنا، داراي فضاي مربعشكل و چهارطاقي اي هستند كه به وسيله فيلپوش ها به فضاي هشتضلعي تبديل شده و سپس با پوشش گنبدي مسقف شده اند. در تمامي اين بناهاً داراي تزيينات گچي يا از مصالح بومآورد مانند سنگ و گچ و گاه آجر استفاده شده و عمدتا كاشي كاري هستند. اين بناها كه شامل مكتب خانه جزيرۀ هرمز، امامزاده بي ِ بي مريم جزيرۀ قشم و آرامگاه بيبي مريم در قلهات كشور عمان هستند، عمدتاً به علت وضعيت دشوار آبو هوايي و ناپايداري مصالح بهكار رفته، به شدت ويران شده اند.