بررسي تطبيقي ويژگي هاي تزيينات آجر كاري خانۀ آخوند ابوي خرم آباد و خانۀ سوزنگر دزفول

معماري دورۀ قاجار را معماري خانه سازي« و يا معماري خانه هاي مسكوني ناميده اند. در اين دوره به علت افزايش جمعيت شهرنشينان، ساختو ساز معطوف به ايجاد سرپناه و خانه براي مردم تازهوارد به شهر شد. در پي تحول سبك معماري در احداث خانه ها، كم كم اصلي ترين مفهوم فكري و كالبدي معماري ايراني يعني درون گرايي، جاي خود را در شكل گيري خانه ها به برونگرايي مي دهد. تزيينات معماري در اين دوره وضع نازل تري را نسبت به دورههاي گذشته، به خصوص دورۀ صفوي نشان مي دهد. شهر خرمآباد در دورۀ قاجار به محله هاي اطراف قلعۀ فلك االفالك محدود بوده است. خانۀ آخوند ابو از شاخص ترين خانه هاي شهر خرمآباد متعلق به اواسط دورۀ قاجار است. خانۀ سوزنگر نيز متعلق به اواسط قاجار و از بناهاي زيباي شهر تاريخي دزفول است. با توجه به اهميت اين موضوع تا كنون دو تحقيق جامع در مورد تزيينات خانه هاي دزفول انجام پذيرفته است؛ كتاب دزفول شهر آجر به قلم غالمرضا نعيما و همچنين رسالۀ نقوش سنتي و آجري دزفول نوشتۀ سيدنظام الدين امامي فر. همچنين ميتوان گفت تاكنون تحقيق مشخص و هدفمندي دربارۀ تزيينات آجري خانههاي شهر خرم آباد صورت نگرفته است. در اين مقاله از روش تحقيق توصيفي ـ تحليلي استفاده شده است و با بهرهگيري از مطالعات كتابخانه اي در مورد معماري دورۀ قاجار و همچنين مطالعات ميداني به بررسي تزيينات آجركاري خانۀ آخوند ابوي خر مآباد در قياس با خانۀ سوزنگر دزفول پرداخته شده است. يافته هاي تحقيق نشان ميدهد كه خانۀ آخوند ابو داراي تزيينات آجري خفته راسته، دندانهموشي، قطاربندي، و خوونچيني ـ كه همه ساده هستند ـ است. اما در خانۀ سوزنگر تزيينات نفيستر و بسيار پركارتر از خانۀ آخوند ابو است و شامل گلاندازي و انواع طرح هاي خوونچيني و همچنين كتيبه هاي مزين به آجركاري بينظير خوون چيني است و به خوبي هويت معماري دزفول را به نمايش گذاشته است.