آسيب شناسي فعاليت هاي موريانۀ زيرزميني در محوطۀ تاريخي هفت تپه

محوطۀ باستاني هفت تپۀ خوزستان در يك ساوان غني با سابقۀ تمدني بسيار طوالني از دورۀ عيالم ميانه )1500ـ 1100قم( بر جاي مانده است. اين شهر عيالمي، مجموعۀ عظيمي از ساختارها و آثار معماري خاكي است. مجموعۀ ساختمان هاي اين محوطه بر اثر عوامل بيولوژيكي گوناگون دچار انواع مختلفي از آسيب ها قرار مي گيرند. در اين ميان هجوم انواع موريانه ها مهم ترين خسارت را به محوطه وارد مي آورد. در نگاه نخست ممكن است آسيب اين موريانه ها به آثار موجود در محوطۀ باستاني به سبب مخفي بودن در اليه هاي زيرين، در نظر عموم ناچيز جلوه كند. در اين پژوهش پس از شناسايي گونۀ موريانه هاي فعال در محوطۀ باستاني هفت تپه، به بررسي شيوۀ زندگي و خسارت زايي سه گونۀ .Microcerotermes sp و Anacanthotermesvagans و Amitermesvilis و تبيين فرآيند آسيب رساني اين حشرات به ساختارها و زيرساخت هاي تاريخي پرداخته شده است. همچنين بر اساس شناسايي گونه ها و جهت حفاظت از اكوسيستم و با لحاظ كردن اصل »حداقل دخل و تصرف« در محوطۀ باستاني به سنجش ميزان آلودگي محوطه از طريق اجراي روش طعمه گذاري روكار و ارزيابي اوليه براي كنترل آلودگي محوطه در نقاط پرداخته شده است. بخشي از اين ارزيابي از طريق شناسايي سم »ديفلوبنزورون« با فرموالسيون SCا48 %اثرگذار بر موريانه ها بوده است. دست اندركاران اين پژوهش تالش كرده اند ضمن بررسي و شناسايي موريانه هاي فعال در محوطه، به ارزيابي مؤلفه هاي مختلف مؤثر بر اين فعاليت همچون وضع محوطه و محيط آن ازجمله دانه بندي خاك محوطه و شيوۀ رفتاري موريانه هاي شناسايي شده پرداخته و راهكارهايي جهت بهبود روند عمليات طعمه گذاري ارائه كنند. در راهكارهاي پيشنهادي عالوه بر افزايش پايۀ طعمه در طعمه گذاري روكار به روش هايي چون ايجاد سد مكانيكي، سم پاشي در شب، و استفاده از كارتن مسموم در طعمه ها به دليل ترجيح غذايي گونۀ vilis.A توجه شده است.