پديد آورندگان :
رستگار، حسن دانشــگاه علــوم پزشــكي همــدان - دانشــكده پزشــكي - گــروه حشــره شناســي پزشــكي و مبــارزه بــا ناقليــن , آذري حميديان، شهياد دانشگاه علوم پزشكي گيلان - دانشكده بهداشت - گروه بهداشت , صالح زاده، عارف دانشــگاه علــوم پزشــكي همــدان - دانشــكده پزشــكي - گــروه حشــره شناســي پزشــكي و مبــارزه بــا ناقليــن , ظهيرنيا، امير حسين دانشــگاه علــوم پزشــكي همــدان - دانشــكده پزشــكي - گــروه حشــره شناســي پزشــكي و مبــارزه بــا ناقليــن
چكيده فارسي :
مقدمه: حشرات بزرگترين رده را در شاخه بندپايان تشكيل مي‌دهند و شامل راسته‌ها و خانواده‌هاي متعددي هستند كه مهم‌ترين آن‌ها از لحاظ پزشكي راسته دوبالان و خانواده كوليسيده مي‌باشد. تعدادي از گونه‌هاي اين خانواده، به علت خونخواري از انسان به عنوان مسوول انتقال عوامل بيماري زاي بسياري از بيماريها از قبيل مالاريا، فيلاريازيس، آنسفاليت، تب زرد و تب دنگي در دنيا شناخته شده‌اند. از انجاييكه درخصوص تعيين فون پشه‌هاي موجود در شهرستان پلدختر تحقيقي انجام نشده و اطلاعات دقيقي در دست نيست از اين رو اين مطالعه با هدف تعيين فون پشه‌هاي كوليسيده (Diptera: Culicidae) در شهرستان مذكور واقع دراستان لرستان انجام گرفت.
روش كار: دراين مطالعه فونستيك و مقطعي - توصيفي چهار منطقه شهري و نيز چهار منطقه روستايي در هريك از جهات جغرافيايي چهار گانه شهرستان پلدختر انتخاب گرديد. درهر يك از مناطق شهري دو مكان و در هر منطقه روستايي چهار مكان كه شامل دو مكان انساني و دو مكان حيواني بود تعيين و از اوايل فروردين 1394 تا اوايل دي ماه 1394 بصورت ماهانه اقدام به جمع‌آوري لارو، شفيره و پشه‌هاي بالغ خانواده كوليسيده گرديد. روش‌هاي نمونه‌گيري براي لارو، شفيره و بالغ بصورت ملاقه‌زني، گزش شبانه جمع آوري كلي و استفاده ازآسپيراتور بود. مشخصاتي شامل نام جمع آوري كننده، تاريخ جمع آوري، كد مربوط به زيستگاه، وضعيت زيستگاه (دايمي يا موقت)، نوع پوشش گياهي، نوع بستر، وضعيت نور خورشيد در فرم مربوط ثبت شد. به كمك منابع و كليدهاي تشخيص شناسايي معتبر اقدام به شناسايي نمونه‌ها شد و داده‌هاي بدست آمده به وسيله نرم افزار SPSS نسخه 19 تجزيه و تحليل گرديد.
يافته‌ها: در اين بررسي درمجموع 5392 نمونه از پشه‌هاي كوليسيده مشتمل بر 1818 پشه بالغ و 3574 لارو در نقاط تعيين شده از سطح مناطق شهري و روستايي مورد مطالعه شهرستان پل دختر جمع آوري شد. بدين ترتيب سه جنس شامل آنوفل (21/9 درصد)، كولكس (64/6 درصد) و كوليسيتا (13/5درصد) و دوازده گونه شامل: Cx.theileri،,Cx.mimeticus, Cx.perexiguus,Cx.hortensis,Cx.pipiens, Cx.sitiens, Cx.tritaeniorhynchus Culiseta langiareolata, An. Superpictus An.stephensi,An.turkhudi و An.dthali. تشخيص داده شدند. كولكس پي پينس گونه غالب (19/9 درصد) و كولكس تيلري (19/5 درصد) پس از آن بيشترين وفور را به خود اختصاص دادند.
نتيجه‌گيري: نتايج حاصل از اين مطالعه بيانگر حضور گونه‌هاي مختلف پشه‌ها در سراسر شهرستان پلدختر مي باشدو مي‌تواند زمينه ساز انجام مطالعات جامع‌تر و ويژه در خصوص نقش احتمالي گونه‌هاي مختلف پشه‌ها در معضلات بهداشتي و پزشكي انسان و دامپزشكي در آينده باشد.
چكيده لاتين :
Introduction: Insects as the largest category of arthropods include numerous groups and families that the most important of them belong to order Diptera, family Culicidae. Because of feeding on the human's blood, a number of species of this family have been known as responsible for the transmission of pathogens for many diseases such as malaria, filariasis, encephalitis, yellow fever and dengue fever in the world. Given that no research has been conducted to determine the fauna of existing mosquitoes in the city of Poldokhtar, Lorestan Province, the present study aimed to exactly determine the mosquitoes' fauna in this city to perform appropriate prevention measures. Methods: In this faunistic and cross-sectional descriptive study, four urban areas and four rural areas in four geographic directions in the city of Poldokhtar were determined. In each urban area, two places and in each designated rural area, four places including two human places and two animal places were selected. From the early of April 2015 to the early of January 2016, larvae, pupae and adult mosquitoes of the Culicidae family were collected. Sampling methods for larvae, pupae and mature were ladling, night catch, total and hand catch with an aspirator. Characteristics including the name of the collector, date of collection, code related to habitat, habitat status (permanent or temporary), type of vegetation cover, type of substrate, and the situation of sunlight were recorded in the related form. The samples were identified by resources and valid identification keys. The data were analyzed using the SPSS software version 19. Results: Totally, 5392 mosquito adults of the Culicidae family including 1818 mosquito adults and 3574 larvae in designated areas in the city as well as four rural areas were collected. The three genera Anopheles (21.9%), Culex (64.6%), and Culiseta (13.5%) were diagnosed. Also, from three genera, 12 species were identified as follows: Culex theiler, Cx. mimeticus, Cx. perexiguus, Cx. hortensis, Cx. pipiens, Cx. sitiens, Cx. tritaeniorhynchus, Culiseta langiareolata, Anopheles superpictus An. stephensi, An. turkhudi and An. dthali. Culex pipiens (19.9.5%) and Culex theileri (19.5%) were the most abundant species, respectively. Conclusion: The results of this study indicate the presence of various species of mosquitoes throughout the city of Poldokhtar. Also, the results can lay the groundwork for doing more comprehensive and special studies particularly regarding the possible role of different species of mosquitoes in human and animal health in the future.
