تاثير ژنوتيپ‌هاي مختلف گرده‌زا بر برخي ويژگي‌هاي كمي، كيفي و عملكرد خرماي كشت بافتي رقم "زاهدي"

Effect of different pollinizer genotypes on some quantitative and qualitative characteristics and yield of the tissue cultured "Zahedi" date palm

خرما يكي از مهمترين محصولات باغي كشور مي­باشد و كيفيت و عملكرد ميوه اين درخت تحت تأثير فاكتورهاي مختلفي به ويژه نوع منبع گرده مي ­باشد. به منظور بررسي تأثير منابع مختلف گرده­ بر خصوصيات كمي و كيفي ميوه خرماي كشت بافتي رقم"زاهدي"، آزمايشي به صورت فاكتوريل و در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با سه ژنوتيپ گرده زا (M001، M002 و M003) و مراحل مختلف رشدي ميوه (خارك، رطب و تمر) و در چهار تكرار انجام گرديد. خصوصيات كمي و كيفي ميوه در مراحل مختلف رشدي ميوه (خارك، رطب و تمر) اندازه­ گيري شد. نتايج نشان داد كه طول، قطر، وزن ميوه و هسته، pH، اسيديته قابل تيتر (TA)، مواد جامد محلول(TSS) و TSS/TA، قند­كل و عملكرد تحت تأثير ژنوتيپ گرده­ زا و مرحله رشد ميوه واقع شده است. در همه ژنوتيپ­هاي مورد مطالعه، اندازه و حجم ميوه و هسته و مقدار TA ميوه از مرحله خارك به مرحله تمر كاهش و مقدار TSS، pH، نسبت TSS/TA و مقدار قند كل افزايش معني­ داري يافت. مشخص گرديد كه ژنوتيپ نر M003 در مقايسه با ساير ژنوتيپ­ هاي نر مورد بررسي، باعث بهبود خصوصيات كمي و كيفي ميوه و در نهايت افزايش عملكرد (28/9 كيلوگرم) خرماي رقم "زاهدي" مي­ گرديد.

Date palm is one of the most important horticultural crops in Iran. The yield and fruit quality of this crop depend on several factors especially the pollen source. In order to determine the effect of pollen source on quantitative and qualitative characteristics of fruit of tissue cultured "Zahedi" date palm, the experiment was carried out as factorial based on randomized complete block design with three male genotypes (M001, M002 and M003) and three stages of fruit growth (Khalal, Rutab and Tamar). Some quantitative and qualitative characteristics of fruit were studied at the fruit growth stages. Results showed that fruit length, diameter, and fresh weight as well as pH, TA, TSS, TSS/TA, total sugar content, and yield are affected by the type of pollen. It was found that fruit and seed size and volume and fruit TA were decreased while fruit TSS, pH, TSS/TA and total sugar content were significantly increased toward Tamar stage. It was found that M001 compared to other studied male genotypes improved the quantitative and qualitative characteristics of fruit and increased the yield (28.9 kg) of "Zahedi" cultivar.