الگوسازي مفهومي اخلاق در حسابداري و پيمايش ديدگاه حسابداران

Conceptual Modeling of Accounting Ethics and Survey of Accountants’ Viewpoints

زمينه: عمده مقالات مرتبط با مقوله اخلاق در حسابداري، بر مفاهيم جنبي همچون رعايت آيين رفتار حرفه‌اي متمركز مي‌باشد. درحالي‌كه جايگاه اخلاق در حسابداري، فراتر از چنين مفاهيمي است زيرا اصول و مباني حسابداري ريشه‌هاي اخلاقي دارند و از اين‌رو اخلاق با ذات دانش حسابداري، در ارتباط است. روش كار: اين پژوهش در گام اول به روش كتابخانه‌اي به الگوسازي مفهومي اخلاق در حسابداري مي‌پردازد. در گام دوم با استفاده از روش پيمايشي، ديدگاه‌هاي حسابداران را تحليل مي‌نمايد. يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش حاضر حاكي از وجود حداقل هفت الگوي مفهومي اخلاق در حسابداري مي‌باشد. هر يك از الگو‌هاي مزبور، معيار و كاركردهاي اخلاقي متفاوتي براي حسابداري قايل مي‌باشند. پيمايش ديدگاه حسابداران حاكي از آن است كه آنان تنها با معيار فراتر از ترجيحات فردي بودن به عنوان معيار اخلاقي بودن موافقت دارند و با دو معيار ايجاد قدرت و افزايش منفعت مخالف اند. علاوه بر اين، پاسخ دهندگان ايجاد هماهنگي، روشن كردن نتيجه عمل، تسهيل كار مديريت در گزارش كامل و قابل مشاهده نمودن رفتار مديران را از كاركردهاي اخلاقي حسابداري مي‌دانند. نتيجه‌گيري: الگو‌هاي مفهومي اخلاق در اين پژوهش، قابليت‌هاي مختلف حسابداري را در تحقق مفاهيم اخلاقي نشان مي‌دهد. نتايج پيمايش ديدگاه حسابداران نيز حاكي از موافقت آنان با بسياري از كاركردهاي اخلاقي مي‌باشد. الگوهاي مزبور نشان مي‌دهد سهم حسابداري در اخلاق، نه تنها وجه بازدارندگي آن از رفتارهاي غيراخلاقي است بلكه افزون بر اين، حسابداري باعث تعالي اخلاق نيز مي‌گردد.

Background: Accounting Ethics’ concept (AE) is beyond a marginal notion such as code of ethics or disclosure of violation, but ethics is rooted in accounting foundations and so it relates to natural of accounting. Methods: This research begins with the modeling AE’ Concept with archival method and then surveys the Accountants’ Viewpoints. Results: The results suggest seven conceptual models of accounting ethics that every ones have different ethical criterions and functions. The survey of accountants indicates they agree with beyond self-interesting as bench of ethical action. But they disagree with power creation and benefits. Also they confirm, Harmony Creation, specification of the results and visibilities of behavior as accounting function. Conclusion: Conceptual models of ethics in accounting show the capability of accounting in meeting of different concepts of ethics. Furthermore they show accounting not only has preventing role in bad behavior, but also cuases improvement of ethics.