تأثير يك برنامه مداخله‌اي خانواده محور مبتني بر نظريه شناختي - اجتماعي بر ميزان دريافت ميوه و سبزي در دانش‌ آموزان دختر مقطع راهنمايي در يك منطقه شهر تهران

Effect of a Family-Based Intervention Based on Social–Cognitive Theory on Fruit and Vegetable Intake of Middle School Female Students in a District of Tehran

مقدمه: با وجود اثرات سلامتي بخش متعدد ميوه‌ها و سبزي‌ها، دريافت اين دو گروه غذايي در نوجوانان دختر تهراني كمتر از ميزان توصيه شده مي‌باشد. با توجه به رابطه نزديك مشاهده شده بين باور و عملكرد والدين و رفتارهاي غذايي نوجوانان، مطالعه حاضر با هدف بررسي اثر يك مداخله خانواده‌محور بر ميزان مصرف ميوه و سبزي در نوجوانان دختر تهران اجرا شد. روش كار: تعداد 283 دختر نوجوان دانش‌آموز مقطع اول و دوم راهنمايي، به همراه والدينشان (136 نفر در گروه آزمون و 147 نفر در گروه شاهد) در مطالعه شركت كردند. نظريه شناختي- اجتماعي، چارچوب طراحي مداخله بود. مداخله شامل سه جلسه آموزش والدين از طريق جلسات بحث گروهي و توزيع پمفلت و كتابچه بود. به منظور ارزيابي تأثير مداخله، در دو مقطع پيش و پس از مداخله ( سه ماه پس از مداخله )، ميزان مصرف ميوه و سبزي نوجوانان توسط يادآمد 24 ساعته ميوه و سبزي و بسامد مصرف ميوه و سبزي و وضعيت فراهمي ميوه و سبزي در خانه، اميد پيامد، ترجيح، مهارت، آگاهي، يادگيري مشاهده‌اي و خودبسندگي ارزيابي شد. يافته‌ها: پس از مداخله، ميزان دريافت ميوه و سبزي در گروه آزمون افزايش معنادار داشت (from 6.25±4.62 to 7.22±4.6 servings/day pre- and post intervention, respectively. p= 0.02). ولي در گروه شاهد تغيير معناداري در مصرف اين گروه‌ها مشاهده نشد. در بين سازه‌هاي نظريه شناختي- اجتماعي، تنها آگاهي در گروه آزمون افزايش معنادار يافت (0.3±0.5 and 0.6±0.7 pre- and post intervention, respectively. p<0.001). نتيجه‌گيري: مداخله خانواده‌محور بر اساس نظريه شناختي اجتماعي مي‌تواند در افزايش دريافت ميوه و سبزي در نوجوانان مؤثر باشد.

Introduction: Despite several health benefits of fruits and vegetables (F&V), intake of these food groups among most adolescent girls in the city of Tehran is less than recommended. Based on investigations, there is close association between parental beliefs and practices with children's F &V intake. Methods: A total of 283 adolescent girls and their parents, (136 as intervention group and 147 as controls) were participated in the study. Social Cognitive Theory provided the theoretical basis for the design of the intervention. The intervention included, three sessions of parents education through group discussion in which a booklet and three pamphlets were also distributed. Adolescents F&V intake by a 24- hour recall and a FFQ, fruit and vegetable availability, outcome expectation, preference, skill, knowledge, observational learning and self-efficacy were measured at baseline (before intervention) and at the end of study (after three months intervention). Results: F&V consumption significantly increased post-intervention in the intervention group (from 6.25±4.62 to 7.22±4.6 servings/day pre- and post intervention, respectively. p= 0.02). No significant changes were observed in the control group. Among SCT constructs, only knowledge of the intervention group increased significantly (0.3±0.5 and 0.6±0.7 pre- and post intervention, respectively. p<0.001). Conclusion: The family-based interventions appear to be feasible and effective in increasing F&V consumption in adolescents.