رعايت حقوق بيمار در مراكز بهداشتي درماني كلان شهر تبريز از ديدگاه مادران باردار

Adherence to Patient Rights from Perspectives of Pregnant Women in Tabriz Metropolitan Health Centers in 2011

مقدمه: كارآمدي سيستم بهداشت و درمان كشور نيازمند تعامل و مشاركت فعال بين گيرندگان و ارايه‌كنندگان خدمات سلامت است. مراكز بهداشتي درماني بايد محلي براي درك و احترام به حقوق و مسؤوليت‌هاي گيرندگان خدمات، خانواده‌هاي آن‌ها و ارايه‌كنندگان خدمات باشند تا در سايه تعهد دوجانبه، سلامت جامعه در بالاترين سطح ممكن تأمين گردد. از اين رو، پژوهش حاضر با هدف بررسي ميزان رعايت حقوق گيرندگان مراقبت‌هاي دوران بارداري انجام گرديد. روش كار: يك مطالعه توصيفي مقطعي با مشاركت 185 نفر از مادران بارداري كه در ماه نهم بارداري قرار داشتند، در 40 مركز بهداشتي درماني و پايگاه بهداشتي كلان‌شهر تبريز در سال 90-1389 انجام گرفت. نمونه‌ها به روش تصادفي و به تعداد 3 الي 8 نفر از هر مركز و پايگاه انتخاب شدند. براي جمع‌آوري داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته كه روايي و پايايي آن تأييد شده بود استفاده گرديد. عملكرد مراكز و پايگاه‌ها در رعايت حقوق بيمار در 12 بعد از چهار محور حقوق بيمار از ديدگاه مادران باردار با امتيازدهي صفر (عملكرد بسيار ضعيف) تا ده (عملكرد مطلوب) بررسي شد و داده‌هاي جمع‌آوري شده در نرم‌افزار SPSS تحليل گرديد. يافته‌ها: از ديدگاه مادران باردار، همه محورها از عملكرد بالا و يا نسبي برخوردار بوده و ابعاد اعتماد و رازداري؛ رعايت حريم خصوصي؛ دسترسي؛ و استمرار دريافت خدمت، مطلوب بوده و بيشترين امتياز (9≤) را به خود اختصاص دادند. براي ابعاد مربوط به ارتباط و تعامل مناسب؛ دريافت خدمت در سريع‌ترين زمان ممكن؛ تأمين امكانات رفاهي پايه و داشتن اختيار براي تصميم‌گيري آزادانه از ديدگاه مادران باردار عملكرد متوسط گزارش شده (7-8.99) و ابعاد انتخاب ارايه‌كننده خدمت؛ خدمت به دور از هرگونه آسيب و درد و رنج (ايمني)؛ ارايه خدمت توأم با احترام و شايسته شأن و منزلت؛ و ارايه اطلاعات و آموزش‌هاي ضروري به ترتيب پايين‌ترين امتياز عملكرد را دريافت نمودند (7>). در مجموع محور احترام به حريم خصوصي و رازداري بالاترين امتياز (95%) و محور حق انتخاب و تصميم‌گيري آزادانه كمترين امتياز (70%) را كسب نمودند. ضمناًً در اين مراكز سيستم بررسي و پاسخگويي به شكايات وجود نداشت. نتيجه‌گيري: با توجه به اهميت رعايت ابعاد مختلف حقوق گيرندگان خدمت در طول دوران بارداري و عدم توجه كافي به اين مسأله، لازم است توجه افزون‌تري به ابعاد با عملكرد ضعيف معطوف شده و سيستم دريافت، بررسي و پاسخگويي به شكايات مراجعه‌كنندگان ايجاد گردد.

Introduction: Effectiveness of health services depends on appropriate communication and active participation of health service providers/receivers. Patients’ and care providers’ rights should be mentioned in health centers. This mutual commitment guarantees population health in the highest levels. This study aimed to assess the degree of adherence to patient rights from the perspectives of pregnant women in health centeres in Tabriz. Methods: In this cross-sectional study, 185 pregnant women were recruited at the 9th month of pregnancy from 40 health centers and health posts in Tabriz in 2010-11. A range of 3-8 individuals were selected randomly from each health center and health post. Data was collected using a self-structured valid and reliable questionnaire. Adherence of care providers to the patients’ rights were measured among the women. The questionnaire measured 12 aspects of 4 main domains of the Iranian Patient Rights Charter with scales from "0 = poor performance" to "10 = good performance". Data were analyzed in the SPSS. Results: From the perspectives of pregnant women, performance of the health care providers in all domains was good or fair. Of 12 aspects of patients rights, confidentiality, privacy, accessibility and continuity had the highest performance scores (≥9). The aspects of communication, prompt attention, basic amenities and autonomy had moderate scores (7-8.99) and the right of choosing care provider, safety, dignity and providing necessary information and education had the lowest performance scores (<7). There were no complain management system in the health centers. Conclusion: Regarding importance of patient rights during pregnancy, health centers and health posts should pay more attention to the aspects with poor performance and should develop a complaint management system in health care centers.