مقايسه عوامل مؤثر برسرقت علمي برحسب جنيست و رشته تحصيلي از ديدگاه دانشجويان

Differences in Students’ Viewpoints about Effective Factors on Plagiarism According to their Gender and Academic Disciplines

زمينه: به دليل گسترش فناوري اطلاعات، يكي از مهمترين عواملي كه در سال‌هاي اخير مانع اصلي توليد علم شده، سرقت علمي است. تحقيقات نشان مي‌دهد كه عوامل گوناگوني در ميزان سرقت علمي تأثيرگذار هستند. اينكه آيا اين عوامل تأثيرگذار صرفنظر از جنسيت و ماهيت رشته علمي دانشجويان يكسان هستند يا نه! موضوع نوشتار حاضر است. روش‌كار: پژوهش حاضر از نوع توصيفي- مقايسه‌اي است كه در 4 گام انجام شده است و مقاله حاضر برگرفته از گام چهارم پژوهش است. براي گردآوري داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. نمونه آماري شامل 370 دانشجوي دانشگاه اصفهان بود كه به روش نمونه‌گيري تصادفي طبقه‌اي از سه دانشكده انتخاب شدند. يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه تفاوت جنسيتي تنها در سه مؤلفه از 9 مؤلفه تأثيرگذار بر سرقت علمي وجود داشت‌، زنان در دو مؤلفه نگرش‌هاي بازدارنده از سرقت علمي، و همچنين دانش و آگاهي نسبت به پديده سرقت علمي نسبت به مردان برتري داشتند. ولي ميزان خودكارآمدي مردان در انجام كارهاي علمي و نوشتن مقاله از زنان بيشتر بود. مقايسه بين رشته‌ها نشان داد كه در مؤلفه‌هاي دانش و آگاهي از سرقت علمي و پيامدهاي آن و همچنين عدم خودكارآمدي دانشجويان در نوشتن مقاله بين دانشجويان علوم انساني با علوم پايه و مهندسي تفاوت معناداري وجود داشت. نتيجه‌گيري: دانشگاه‌ها لازم است مقوله سرقت علمي را جدي بگيرند، دو نوع راهكار براي پيشگيري و جلوگيري از ارتكاب به سرقت علمي به مسئولان و دست اندركاران توصيه مي‌شود: دسته اول شامل راهكارهاي عمومي نظير تصويب قوانين حقوق مالكيت دارايي‌هاي فكري، استقرار سازوكارهاي روشن در دانشگاه‌ها نظير تصويب مقررات و آيين‌نامه‌هاي انضباطي براي مجازات و تنبيه سارقان علمي، همچنين روش‌هاي كشف و شناسايي الكترونيكي سرقت‌هاي علمي است كه اين نوع راهكار به رشته تحصيلي و جنس خاصي تعلق ندارد، دسته دوم راهكارهاي تربيتي- اخلاقي و آموزشي است كه بايد در برنامه درسي دانشگاه‌ها گنجانده شود و براساس رشته تحصيلي و جنسيت ممكن است، متفاوت باشد.

Background: Recently, one of the main factors in prohibiting academic development and writing scientific articles is the phenomena of plagiarism. The main purpose of this article is to investigate the role of demographic factors on the plagiarism from the viewpoints of Isfahan University’s students. Methods: The research method was descriptive and correlation one. For gathering information, self made questionnaire was used. 370 students were randomly selected among different disciplines proportionate to the whole students of each Isfahan University’s disciplines in academic year 1388-1389. Data were analyzed by using independent t-test and one way variance analysis (ANOVA). Results: Findings of this study indicated that there were significant relationship between students’ genders, disciplines and some of the realized effective factors for students’ plagiarism such as (Pressure, students’ scores, professors’ weak reaction towards plagiarism, rules and regulations for plagiarism in the university, students’ prior knowledge, access to information and communication technologies such as Internet, previous training, cultural and ethical values). Conclusion: The suggested plagiarism preventative strategies are: increasing the students’ self efficacy and self confidence in writing academic paper, reducing the environmental pressures and studenيts’ tasks workloads, establishing systematic rules and regulation for punishing plagiarizers in the university level and society, and making changes in the methods for assessing students’ academic achievements.