ارزيابي وضعيت دسترسي مالي خانوارها به مراقبت‌هاي بهداشتي و درماني در ايران طي سال‌هاي 1386 -1361

Financial Accessibility of Iranian Households to Health Care Services during 1983-2008

مقدمه: توجه به دسترسي مالي خانوارها به مراقبت‌هاي بهداشتي و درماني و حفاظت آنان از بار مالي مراقبت‌هاي بهداشتي و درماني، به عنوان يك هدف مطلوب مورد توجه سياست‌گذاران و برنامه‌ريزان بهداشتي و درماني مي‌باشد. هدف از مطالعه حاضر بررسي دسترسي مالي خانوارهاي ايراني به مراقبت‌هاي بهداشتي و درماني بود. روش كـار: مطالعه حاضر از نوع مطالعات كاربردي و گذشته‌نگر بود كه به شيوه توصيفي- تحليلي به اجرا درآمد. جامعه پژوهش شامل تمامي خانوارهاي ايراني مي‌شد. داده‌هاي مورد نياز مطالعه، برگرفته از طرح نمونه‌گيري هزينه و درآمد خانوار بود كه براي يك دوره زماني 25 ساله از سال 1361 تا سال 1386 از مركز آمار ايران جمع‌آوري گرديد. در اين مطالعه به منظور بررسي وضعيت دسترسي مالي خانوارها به مراقبت‌هاي بهداشتي و درماني، از روند «نسبت هزينه‌هاي بهداشتي و درماني به درآمد خانوار» و تخمين رگرسيوني شكل لگاريتمي تابع مخارج بهداشتي و درماني خانوار استفاده شد. در نهايت جهت ارايه آمار توصيفي از نرم‌افزار Excel 2007 و جهت تخمين رگرسيوني از نرم‌افزار اقتصادسنجي Eviews 5 استفاده شد. يافته‌ها: نتايج اين مطالعه نشان داد كه سهم هزينه‌هاي بهداشتي و درماني از متوسط درآمد خانوارهاي ايراني در طول سال‌هاي مورد مطالعه رشد دايمي و قابل ملاحظه‌اي داشته است. همچنين ضريب تأثير درآمد بر هزينه‌هاي بهداشتي و درماني در خانوارهاي شهري و روستايي به ترتيب برابر 1.07 , 0.91 (P<0.05) ضريب تأثير هزينه بيمه اجتماعي درمان بر هزينه‌هاي بهداشتي و درماني، هم در خانوارهاي شهري و هم در خانوارهاي روستايي از نظر آماري معنادار نبود. نتيجه‌گيري: افزايش «نسبت هزينه‌هاي بهداشتي و درماني از درآمد خانوارها»، دسترسي مالي خانوارها به خدمات سلامت را كاهش داده و به طور معناداري آن را تابعي از درآمد خانوارها كرده است. به علاوه سياست گسترش پوشش بيمه سلامت و مكانيسم‌هاي پيش پرداخت نتوانسته است نقش معناداري در كاهش سهم هزينه‌هاي بهداشتي درماني از درآمد خانوارها داشته باشد.

Introduction: Financial accessibility of households to health care services is a major concern for policy-makers and planners in health systems. The aim of this study was to assess the status of Iranian households' financial accessibility to health care services during 1983-2008. Methods: In this descriptive-analytical study, data of the national survey of households' cost and income conducted by the Iranian Statistics Center were used and studied in 2011. We calculated the trend of proportion of health care expenditures to households' income and regression estimation of health care expenditures function in logarithmic form to assess the status of households' financial accessibility to health care services. The Excel 2007 and the Eviews 5 were used to present descriptive statistics and regression estimations. Results: Findings of this study showed that the proportion of health care expenditures to average income had permanent and significant increase during the study period. Coefficient of impact of income on health care expenditures in urban and rural households were 1.07 and 0.91 (P<0.05), respectively. Coefficient of impact of social health insurance expenditures on health care expenditures in both urban and rural households was not statistically significant. Conclusion: In recent years, the proportion of health care expenditures to households' average income has been increased and financial accessibility of households to health care services has been significantly decreased in Iran. Moreover, development of health insurance coverage and prepayment mechanisms has not significant impact on decline of the proportion of health care expenditures to households' income.