جو اخلاقي و رفتارهاي انحرافي و مدني ـ سازماني: رويكردي انگيزشي به نقش عدالت سازماني و جبران عدالت

Ethical climate and deviant and organizational citizenship behaviors: The new motivational approach to justice compensation and organizational justice

زمينه: اخلاق و عدالت همواره عواملي تاثيرگذار بر رفتار‌هاي اخلاقي و غيراخلاقي در محيط‌هاي كار هستند. اين پژوهش با هدف بررسي نقش عدالت سازماني ادراك شده و جبران عدالت در رابطه مؤلفه‌هاي جو اخلاقي با رفتارهاي انحرافي و رفتارهاي مدني- سازماني به مرحله اجرا درآمد. روش كار: جامعه آماري پژوهش را كاركنان يك مجتمع معدني (650 نفر) در پائيز 1389 تشكيل دادند كه از ميان آنها 300 نفر از كاركنان مرد به شيوه نمونه‌گيري تصادفي ساده انتخاب شدند. ابزارهاي پژوهش شامل پرسشنامه جو اخلاقي، پرسشنامه عدالت سازماني، پرسشنامه جبران عدالت، پرسشنامه رفتارهاي انحرافي و پرسشنامه رفتارهاي مدني- سازماني بود. داده‌ها با استفاده از ضريب همبستگي پيرسون و تحليل رگرسيون سلسله مراتبي مورد تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: نتايج حاصل از تحليل رگرسيون سلسله مراتبي نشان داد كه: 1. جبران عدالت فعال (مستقيم) رابطه خدمت و گرايش‌هاي ابزاري را با رفتارهاي انحرافي معطوف به سازمان تعديل مي‌نمايد؛ 2. جبران عدالت فعال (مستقيم) رابطه خدمت و گرايش‌هاي ابزاري را با رفتارهاي انحرافي معطوف به همكاران تعديل مي‌نمايد؛ و 3. عدالت سازماني ادراك شده رابطه گرايش‌هاي ابزاري را با رفتارهاي مدني- سازماني تعديل مي‌نمايد. نتيجه گيري: وقتي جبران عدالت فعال بالاست، خدمت و گرايش‌هاي ابزاري باعث افزايش رفتارهاي انحرافي معطوف به سازمان مي‌شوند. وقتي جبران عدالت فعال بالاست، خدمت و گرايش‌هاي ابزاري باعث افزايش رفتارهاي انحرافي معطوف به همكاران مي‌شوند. وقتي عدالت سازماني بالاست، گرايش‌هاي ابزاري باعث كاهش رفتارهاي مدني- سازماني مي‌شود.

Background: This research was conducted with the aim of studying the role of perceived organizational justice and justice compensation in relation between organizational ethical climate components with deviant behavior and organizational citizenship behaviors. Methods: Research statistical populations were the employees’ of an Inorganic complex (650 persons) in autumn 1389. Among this statistical population, 300 male were selected using simple random sampling. Research instruments were consisted of organizational ethical climate questionnaire, perceived organizational justice, justice compensation, deviant behaviors and organizational citizenship behaviors. Data were analyzed with the use of Pearson correlation coefficient and hierarchical regression analysis. Results: The results of hierarchical regression analysis revealed that: 1) Active justice compensation (direct) has been moderate the relationships between service and instrumentality with deviant behaviors toward organization. 2). Active justice compensation has been moderate the relationships between service and instrumentality with deviant behaviors toward coworkers. 3). finally, perceived organizational justice has been moderate the relationship between instrumentality with organizational citizenship behaviors. Conclusion: when active justice compensation is high, there is positive relationship between service and instrumentality and deviant behaviors toward organization. When active justice compensation is high, there is positive significant relation between service and instrumentality with deviant behaviors toward coworkers. When perceived organizational justice is high, instrumentality decreases the organizational citizenship behaviors.