سنجش وضعيت فرهنگ ايمني بيمار در بيمارستان‌هاي عمومي وابسته به دانشگاه علوم پزشكي تهران

Patient Safety Culture Status in General Hospitals Affiliated to Tehran University of Medical Sciences

مقدمه: ايمني بيمار مهم‌ترين بخش مراقبت و يكي از ستون‌هاي اصلي حاكميت باليني ( Clinical Governance ) مي‌باشد. نخستين مرحله از طرح گام به گام ارتقاي ايمني بيمار، آگاهي از فرهنگ ايمني و تلاش در جهت بهبود آن است. با توجه به اهميت حاكميت باليني در نظام سلامت كشور و حركت بيمارستان‌ها به سمت ايجاد " بيمارستان‌هاي دوستدار ايمني بيمار " ، مطالعه حاضر با هدف ارزيابي وضعيت موجود فرهنگ ايمني بيمار در بيمارستان‌هاي عمومي بزرگ‌ترين دانشگاه علوم پزشكي كشور انجام گرفت. روش كـار: اين مطالعه به شكل مقطعي و در بازه زماني شش ماه در سال 1388 به انجام رسيد. جامعه پژوهش را پرسنل تشخيصي و درماني بيمارستان‌هاي عمومي وابسته به دانشگاه علوم پزشكي تهران تشكيل مي‌دادند. به منظور انتخاب نمونه، از روش طبقه‌بندي استفاده شد. تعداد كلي420 نمونه به هر يك از طبقات شغلي (پزشك، پرستار، كاركنان آزمايشگاه، و كاركنان راديولوژي) به شكل متناسب تخصيص يافت. در نهايت، پرسشنامه "پيمايش بيمارستان در مورد فرهنگ ايمني بيمار" ( Hospital Survey on Patient Safety Culture (HSOPS) ) به شكل تصادفي ميان نمونه‌ها توزيع شد. به منظور تحليل داده‌ها نيز از جمع امتيازات مثبت به همراه آزمون ANOVA و T test استفاده شد. يافته‌ها: از مجموع 420 پرسشنامه توزيع شده ميان اعضاي جامعه پژوهش، 343 عدد به طور كامل تكميل شد (نرخ پاسخ‌دهي: 81/6 %). امتياز مثبت فرهنگ ايمني بيمار تقريباً در تمامي حيطه‌ها از بيمارستان‌هاي مبنا پايين‌تر بود. "كار تيمي درون واحدها" (حيطه 5) با كسب 69% امتياز مثبت، و "پاسخ غير تنبيهي در مواقع رخ دادن خطا" (حيطه 8) با 18% به ترتيب به عنوان قوي‌ترين و ضعيف‌ترين ابعاد فرهنگ ايمني بيمار شناخته شدند. نتيجه‌گيري: به طور كلي نتايج، حاكي از فاصله نسبتاً زياد وضعيت موجود فرهنگ ايمني بيمار در بيمارستان‌هاي مورد مطالعه از مراكز درماني در ساير كشورهاست. سياست‌گزاران، مسؤولان و مديران بايستي با در نظر گرفتن نقاط قوت و ضعف بيمارستان‌هاي كشورمان در اين زمينه، راه را براي ارتقاي متوازن فرهنگ ايمني و به تبع آن ايمني بيمار هموار نمايند.

Introduction: Patient safety is the most important part of medical care, and also a major pillar of the "Clinical Governance". The first stage of the "patient safety improvement step by step pl@n" is to know safety culture and to strive towards improving it. Regarding the importance of clinical governance in the health system, and hospitals movements towards creating "Patient Friendly Hospitals", this study aimed to measure the current status of patient safety culture in general hospitals affiliated to the biggest medical university in Iran. Methods: This cross-sectional study was carried out in a period of six month in 2009. We used stratification to allocate 420 staff proportionally in each stratum. The HSOPS questionnaire was used to gather data. Total positive scores, ANOVA and T-test were used to analyze data. Results: A total of 343 out of 420 individuals sent back the questionnaires (response rate: 81.6%). In almost all dimensions, positive scores in our study were lower in comparison with the benchmark hospitals (hospitals participated in the AHRQ's survey in 2009). The highest positive score was calculated for the "teamwork within units" (69%) while the lowest score was calculated for the "non punitive response to error" (18%). Conclusion: The results showed relatively high difference between the statuses of patient safety culture in the studied hospitals with hospitals in other countries. Policy makers, authorities and managers should pave the way towards a balanced improvement in safety culture and patient safety.