چكيده فارسي :
مقدمه: از نتايج تحقق عدالت اجتماعي در يك جامعه، تحقق حق برابر همه آحاد جامعه در برخورداري از حقوق اساسي همچون دسترسي به خدمات سلامت و سطوح حداقل درآمدي است. از آن جايي كه تفاوت‌هاي اجتماعي بين افراد متأثر از وضعيت سلامت آن‌ها است، هر گونه نابرابري اجتماعي مي‌تواند عواقب ناگواري بر سلامت و آينده اجتماعي- اقتصادي افراد ايجاد كند. بنابراين سنجش نابرابري در مخارج سلامت خانوار به منظور دسترسي به خدمات سلامت ميان افراد، ناشي از نابرابري‌هاي اجتماعي- اقتصادي است كه تأثير بسزايي در سياست‌گذاري‌هاي اقتصادي دارد. اين اطلاعات مي‌توانند به سياست‌گذاران در اجراي برنامه‌ريزي صحيح و مؤثر در اين بخش كمك كنند.
روش كار: در اين مطالعه به كمك دو شاخص تمركز بسط يافته و شاخص موفقيت در دستيابي به سلامت كه توسط وگستف در سال 2002 ارايه شده است، به برآورد نابرابري در مخارج سلامت خانوارها در ايران و نيز به برآورد آن به تفكيك بيستك‌هاي درآمدي (بيستك بالا، وسط و پايين) طي سال‌هاي 1363 تا 1390 پرداختيم. آمارهاي مورد استفاده در اين پژوهش، ريزداده‌هاي پيمايش‌هاي هزينه- درآمد خانوارها بودند كه هر ساله توسط مركز آمار ايران جمع‌آوري و پردازش مي‌شوند.
يافته‌ها: حداقل نابرابري مربوط به سال 1390 و بيشترين آن مربوط به سال 1370 و 1386 بود. اين اختلاف، به افزايش پارامتر درجه انزجار از نابرابري ارتباط داشت. با اين حال، در مجموع روند نابرابري در دوره مورد مطالعه در حال افزايش بوده است. متوسط شاخص تمركز بسط يافته و شاخص موفقيت در دستيابي به سلامت طي دوره مطالعه به ترتيب برابر 0.59 و 101884.1 و انحراف معيار آن‌ها 0.03 و 3231.56 بود.
نتيجه‌گيري: نتايج محاسبات، وجود نابرابري به نفع طبقات پردرآمدتر را تأييد مي‌كند و از سوي ديگر نشان مي‌دهد كه سياست‌گذاري در اين حوزه طي اين سال‌ها از ثمربخشي لازم برخوردار نبوده است. همچنين متوسط مخارج سلامت خانوارها طي اين سال‌ها با افزايش درجه انزجار از نابرابري، از مقدار متوسط آن در "سطح برابري كامل" كاهش يافته است كه نشان از ضعيف‌تر شدن توان حفظ يا بهبود وضعيت سلامت افراد به ويژه در گروه‌هاي پايين درآمدي دارد.
چكيده لاتين :
Introduction: One of the main implications of social justice in a society is actualizing equal basic rights such as equal access to health services and minimum income level. Since social disparities among the individuals are affected by their health status, profound social inequalities can have adverse consequences on health and socio-economic situations of the individuals. Hence, monitoring households' health expenditures, which can reflect socio-economic inequality, can provide valuable information for the health policy makers.
Methods: Using the Extended Concentration Index and the Health Achievement Index, which both have been introduced by Wagstaff (2002), this study measured the households' health expenditures in Iran disaggregated into expenditure quintiles of the Iranian households. To this end, Iran's annual Household Survey data produced by Iran Statistic Center during 1984 to 2011 was used.
Results: The least inequality has been occurred in 2011 while the highest inequality varied between 2007 and 1991, depending on the value assigned to inequality aversion parameter. Nevertheless, in overall, the trend of inequality in the studied period has generally been increasing . The average of the concentration extended index and the achievement index during the study period was 0.59 ± 0.03 and 101884.1 ± 3231.56, respectively.
Conclusion: Findings of the study confirmed on one hand, households' expenditure inequality in favor of the higher income groups, and on the other, that the public policy in health has not been as effective as expected. Moreover, the results of the study indicated that the higher degree of inequality aversion parameter, the lower was the disparity between the average households' health expenditures and its average at the "perfect equality " . This result showed that the capability of the individuals, and particularly the lower income groups, has been weakened.
