ديدگاه صاحب‌نظران سيستم سلامت درباره علل كلان مؤثر بر تقاضاي القايي؛ يك مطالعه كيفي

Opinions of Health System Experts about Main Causes of Induced Demand: a Qualitative Study

مقدمه: احتمال وقوع تقاضاي القايي و شدت اثرات آن، حاصل تعامل طيف وسيعي از عوامل است كه بر رفتار پزشك و بيمار تأثير مي‌گذارد و همچنين متأثر از ترتيبات سازماني و قوانين بازار براي خدمات پزشكي است. هدف اين مقاله بررسي عوامل كلان مؤثر بر پديده تقاضاي القايي با استفاده از تجربيات صاحب‌نظران دانشگاه علوم پزشكي اصفهان است. روش كـار: روش تحقيق به شيوه كيفي مي‌باشد. از مصاحبه نيمه‌ساختار يافته براي گردآوري داده‌ها استفاده شد. نمونه‌گيري به روش هدفمند انجام شد و تا اشباع داده‌ها ادامه يافت. تعداد 17 نفر مورد مصاحبه قرار گرفتند. معيارهايي مانند «موثق بودن اطلاعات»، «قابل اعتماد بودن» و «قابل تثبيت بودن» داده‌ها در نظر گرفته شد. به مصاحبه شوندگان اطمينان داده شد كه نامي از آن‌ها برده نمي‌شود و تمامي اطلاعات آن‌ها محرمانه باقي خواهد ماند. از روش تجزيه و تحليل موضوعي براي تحليل داده‌ها استفاده گرديد. يافته‌ها: در اين پژوهش، براساس تحليل موضوعي انجام شده، 77 زير موضوع و سه موضوع اصلي به دست آمد. اين سه موضوع اصلي شامل علل زيربنايي، علل اجتماعي، علل ساختاري سازماني مؤثر بر تقاضاي القايي بود. هر كدام از اين موضوعات نيز داراي زير- موضوعاتي بودند. نتيجه‌گيري: نتايج اين پژوهش چارچوبي را براي بررسي علل كلان تقاضاي القايي ارايه مي‌كند. علل به دست آمده در اين پژ‍وهش شامل مواردي همچون پيچيده بودن پزشكي، عدم تقارن اطلاعات بين ارايه كننده خدمت و مصرف كننده، عدم قطعيت باليني، باورهاي نادرست مردم، تبليغات، نظارت ناكافي، رايج نبودن راهنماهاي باليني، ضعف در سيستم آموزشي و ناديده گرفتن اخلاق پزشكي بود. اين يافته‌ها به سياست‌گذاران بخش سلامت كمك مي‌كند تا با رويكردي روشن‌بينانه به بررسي پديده تقاضاي القايي بپردازند. پيشنهاد مي‌شود در جهت كنترل تقاضاي القايي آگاهي افراد جامعه افزايش يابد و انگيزه‌هاي مالي ارايه‌دهندگان خدمات سلامت به كمك سياست‌گذاري‌هاي مناسب كنترل شود و از راهنماهاي باليني به عنوان يك ابزار قدرتمند براي نظارت بر عملكرد پزشكان استفاده شود.

Introduction: Induced demand is resulted from various factors influencing physicians and patients' behaviors. It is also affected by rules and regulations of markets and organizations of medical services. This study aimed to investigate main factors that affect the induced demand using experts' opinions at Isfahan University of Medical Sciences. Methods: This was a qualitative study. Semi-structured interviews were used for data generation. 17 Known experts who had valuable experiences in the issue were invited to participate in the study using purposive sampling. Data were gathered until data saturation was obtained. Reliability of the information and stability were confirmed. The anonymity of the interviewees was preserved. The data were transcribed, categorized and used for thematic analysis. Results: In this study, three themes and 77 sub-themes were extracted. The three main themes included infrastructural factors, social factors, and organizational-structural factors. These three main themes had 77 subthemes. Conclusion: The results of the present study have presented a framework for analyzing the major causes of induced demand. The causes identified here included complexity of medicine, information asymmetry between service providers and consumers, clinical uncertainty, false beliefs, advertisements, insufficient supervision, scarcity of clinical guidelines, weakness of education system, and ignorance of medical ethics. These findings help policymakers to investigate the induced demand phenomenon clear-sightedly. It is suggested that in order to control induced demand, people’s awareness be increased and financial motivations of health service providers be controlled through proper policies, and clinical guidelines be used as a strong tool to monitor doctors’ performance.