پديد آورندگان :
احمدي، بتول دانشگاه علوم پزشكي تهران - دانشكده بهداشت - گروه علوم مديريت و اقتصاد بهداشت , فرزدي، فرانك فرهنگستان علـوم پزشـكي - گروه علمي سلامت زنان , دژمان، معصومه دانشـگاه علـوم بهزيسـتي و توانبخشـي - مركز تحقيقات عوامل اجتماعي مؤثر بر سلامت , وامقي، مروئه فرهنگستان علوم پزشكي - گـروه پشتيبان سلامت زنان , محمدي، فرحناز دانشـگاه علـوم بهزيسـتي و توانبخشـي - مركز تحقيقات عوامل اجتماعي مؤثر بر سلامت , محتشمي، بتول فرهنگستان علوم پزشكي - گـروه پشتيبان سلامت زنان , صديقي، ژيلا فرهنگستان علوم پزشكي - گـروه پشتيبان سلامت زنان , تاجور، مريم دانشگاه علوم پزشكي تهران - دانشكده بهداشت - گروه علوم مديريت و اقتصاد بهداشت
كليدواژه :
سلامت زنان , چارچوب مفهومي , مدل سلامت , ايران
چكيده فارسي :
مقدمه: سلامت زنان داراي مفهومي وسيع بوده و ابعاد آن شامل سلامت جسمي، رواني، اجتماعي، فرهنگي و معنوي است و تحت تأثيرعوامل اجتماعي سياسي اقتصادي و بيولوژيك قرار دارد. اين تعريف خود يك چارچوب مفهومي براي رويكردي مؤثر و مرتبط براي پيشگيري از بيماري و ارتقاي سلامت زنان ارايه مي‌دهد. درك صحيح مفهوم سلامت زنان با تأكيد بر تأثيرپذيري آن نه تنها از عوامل بيولوژيك و مراقبت‌هاي سلامت، بلكه در حد وسيع‌تر از تعيين كننده‌هاي سلامت مانند تحصيلات، فرهنگ و اقتصاد است. تاكنون مدل جامعي از سلامت زنان كه بتواند مفاهيم، عوامل تأثيرگذار بر سلامت و ارتباطات آن‌ها را در يك مجموعه توصيف نموده و در تعيين شاخص‌هاي سلامت، اولويت‌ها و استراتژي‌هاي ارتقاي سلامت زنان ايراني مورد استفاده قرار گيرد، شناخته نشده است. گروه علمي سلامت زنان فرهنگستان علوم پزشكي جمهوري اسلامي ايران اين مطالعه را در جهت تبيين چارچوب نظري و مدل عوامل مؤثر بر سلامت زنان ايراني اجرا نمود.
روش كـار: اين مطالعه كيفي با رويكرد تحليل محتوايي انجام شد. داده‌ها به روش مثلثي با جستجوي مستندات مرتبط،
6 مصاحبه عميق و يك جلسه بحث گروهي متمركز با 15 نفر از صاحب‌نظران كليدي در علوم مرتبط با سلامت جمع‌آوري شد. به منظور درك و مفهوم‌سازي يافته‌ها، ايجاد ارتباط و تفسير آن‌ها، مستندات در طي 23 نشست تخصصي توسط گروه تحقيق مورد تحليل محتوي قرار گرفت و بر اساس گام‌هاي تحليل داده‌ها نمودار مدل در ترسيم روابط بين مفاهيم طراحي گرديد. سپس مدل اوليه سلامت زنان در طي بحث گروهي متمركز و مصاحبه با صاحب‌نظران و سياست‌گذاران كليدي حوزه سلامت مورد نظرخواهي و اصلاح قرار گرفت. اين مدل در گروه سلامت زنان فرهنگستان علوم پزشكي ايران نهايي و مدل سلامت زنان فرمهر ناميده شد.
يافته‌ها: مدل سلامت زنان فرمهر به ابعاد ملي و محلي، مذهبي و فرهنگي زندگي زنان ايراني توجه نموده است. عناصر تشكيل‌دهنده آن شامل 53 عامل است كه به ترتيب عبارتند از: 17 عامل در سطح فرد، 8 عامل در سطح خانواده كه هر يك در سه گروه موضوعي، و 24 عامل در سطح اجتماع كه در چهار گروه موضوعي دسته‌بندي شده‌اند. 4 عامل يا عنصر زيربنايي مؤثر بر سلامت زنان نيز در يك گروه موضوعي در مدل قرار دارند.
نتيجه‌گيري: چارچوب مفهومي و مدل سلامت زنان فرمهر به عنوان ابزاري براي درك بهتر ابعاد سلامت زنان و عوامل مؤثر بر آن، تحليل اطلاعات و ارزيابي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در اين چارچوب و مدل روابط بين ابعاد مختلف سلامت زنان و نقش‌ها و دوره‌هاي زندگي زنان و عوامل مؤثر خارجي در يك مجموعه درنظر گرفته شده وكاربرد آن در توصيف روابط جنسيتي در خانواده، جامعه، و تعيين شاخص‌هاي مناسب و سازگار با شرايط است كه ارزيابي و مقايسه وضعيت سلامت زنان و مراقيت‌هاي آنان را با پايداري و اعتبار لازم در سطح ملي و بين‌المللي امكان‌پذير مي‌نمايد . مدل فرمهر در مقايسه با ساير مدل‌ها علاوه بر در نظر گرفتن تمامي حوزه‌هاي مؤثر از بسط بيشتري در هر حوزه در تعداد لايه‌ها و عوامل تعيين كننده هر لايه برخوردار است. اين امر در حوزه خانواده و باورهاي ديني و معنوي و اعتقادي بارز است.
چكيده لاتين :
Introduction: Women's health is a broad concept that includes physical, psychological, social, cultural, and spiritual aspects, and is influenced by social, political, economic and biological factors. This definition offers a conceptual framework for an effective and relevant approach to women’s health promotion and disease prevention. Understanding women’s health is not only an emphasis on influences of biological factors and health care but also in a wider range of determinants of health such as education, culture and economy. There is no known national women’s health model to identify influencing factors, show their relationships and correlations in a schematic collection, and able to be used as a tool in defining indicators of health status, health promotion strategies and priorities for Iranian women. Women’s Health Scientific group in IRI Academy of Medical Sciences recognized this need and attempted for a theoretical model to explain the factors affecting health of Iranian women. This paper reviews and evaluates existing theoretical frameworks and models for health, and introduces a designed women’s health model (Farmehr) regarding aspects of the national, local, religious and cultural life of Iranian women.
Methods: In this qualitative study, authoritative medical information were searched and collected from national and international databases. Documents were content analyzed by holding 23 expert meetings and based on concepts from existing models by which the content analyzed matrix was designed. Analyzing was used to facilitate the understanding and conceptualization of the findings and preliminary model was developed. Then in two stages of six deep interviews and one focus group discussions with 15 key health experts and policy makers, their comments were considered and applied to the model. The women’s health model for I.R.I. Academy of Medical Sciences (Farmehr) was finalized.
Results: The constituent elements in Farmehr women's health model include 53 elements, in which 17 elements are in individual level, 8 elements are in family level, and 24 elements are in social level. They all are divided in four subject groups. There are also four basic and fundamental elements affecting women’s health in an underlying subject group in the model.
Conclusion: The Farmehr conceptual framework and model can be used as a tool for better understanding of women's health, its affecting factors, data analysis and evaluation. In this model, relations between different aspects of women’s health, their multiple roles in life and external affecting factors are considered in one collection. It can be used to describe gender relations in the family, community, and to define appropriate health indices compatible with the conditions. So it makes possible to compare and evaluate women‘s health care and status more sustainable and credible in national and international levels.
