كليدواژه :
توليد علمي , نمايه‌سازي , علوم پزشكي , علم‌سنجي , ايران
چكيده فارسي :
مقدمه: الگوي رشد توليدات علمي كشور ايران در سال‌هاي اخير حاكي از وضعيت مناسب رشد توليدات علمي بوده است و در حال حاضر كشور ايران در سطح بين‌المللي، بيشترين رشد علمي را در كليه گرايش‌هاي علوم و علم پزشكي دارا مي‌باشد. در اين مقاله سعي بر آن است تا بر اساس اطلاعات حاصل از بررسي وضعيت جاري توليدات علمي كشور ايران و مقايسه آن با الگوي جهاني و كشورهاي برتر منطقه خاورميانه، ضمن ارايه دستاوردهاي عمده كشور در حوزه علم پزشكي، راهكارهاي مناسب به منظور ارتقاي آن تبيين گردد.
روش كار: اين تحقيق در سه بخش جمع‌آوري اطلاعات، تحليل داده‌ها به كمك شاخص‌هاي منتخب و ارايه راهكارهايي به منظور ارتقا و توسعه توليد علم و فن‌آوري در حوزه علم پزشكي انجام پذيرفته است. به منظور جمع‌آوري داده‌ها، از بانك‌هاي اطلاعات علم و فن‌آوري شامل Scopus ، گزارش سالانه بانك جهاني توسعه و سازمان جهاني بهداشت استفاده شد. به منظور محاسبه شاخص‌هاي ارزيابي علم و فن‌آوري از فرمول‌هاي استاندارد ارايه شده در ساير منابع استفاده گرديد. به منظور ارايه راهكارهاي عملي به منظور ارتقاي توليد علم و فن‌آوري در كشور، به اهداف و برنامه‌هاي منعكس شده در اسناد راهبردي و بالادستي توجه ويژه شد.
يافته‌ها: در ابتداي سال 2013 ميلادي، علم پزشكي با 7015 مقاله بيشترين سهم از كل توليدات علمي كشور ايران (تقريباً 23.6%) را به خود اختصاص داده است و 25% از مقالات منطقه خاورميانه و 1.27% از كل مقالات كشوري دنيا در علم پزشكي متعلق به كشور ايران بوده است. بررسي‌ها نشان داد كه رتبه بين‌المللي كشور ايران در ابتداي سال 2012 ميلادي نسبت به سال قبل، تقريباً در 81% زيرگرايش‌هاي مرتبط با علوم پزشكي ارتقا يافته است. بر اساس مطالعه آينده‌نگاري پيش‌بيني مي‌گردد در صورت حفظ روند رشد كنوني، كشور ايران در علوم پزشكي و سلامت در سال 2015 ميلادي به رتبه نخست منطقه خاورميانه دست يابد.
نتيجه‌گيري: رشد چشمگير و شكوفايي توليدات علمي كشور ايران، به ويژه در حوزه‌هاي كاربردي مانند علم پزشكي، بستر مناسبي به منظور ارتقاي كيفي توليدات علمي و تبديل آن به فن‌آوري فراهم آورده است. از مهم‌ترين راهكارهاي تحقق اين مهم مي‌توان به افزايش بودجه و امكانات پژوهشي و آموزشي، سامان‌دهي طرح‌هاي تحقيقاتي در راستاي اولويت‌ها و ارتقاي منابع نمايه‌سازي توليدات علمي اشاره نمود.
چكيده لاتين :
Introduction: In recent years, Iran's scientific production growth pattern indicates a constant increase. Currently, Iran possesses the fastest growing trends in all fields of science including medical sciences in the world. This study aimed to present main achievements of Iran in the field of medical sciences, and based upon information obtained, compare the situation with high-ranked countries in the Middle Eastern and global patterns and determine appropriate strategies to promote it.
Methods: This study was conducted in three phases: data collection, data analysis based on selected indicators, and presentation of appropriate strategies to promote science and technology production in the field of medical sciences. To collect necessary information, we used science and technology databases including Scopus, the World Bank annual report and World Health Organization (WHO). To calculate evaluation indexes of science and technology, we used the standard formulas provided by other sources. In order to provide practical solutions to improve the science and technology production in the country, we devoted special attention to strategic document's goals and plans.
Results: At the beginning of 2013, medicine allocated the largest share of the total science production of Iran with 7015 articles (nearly 23.6%). It was approximately 22.66 percent of Middle East and 1.06 percent of world's articles published in medicine field. Studies showed that Iran's international rank at the beginning of 2012 compared to the previous year, had growth in more than 81 percent of medicine-related sub-majors and nearly 22.15% of country's science production related directly to major health problems and burden of disease in the community. Based on the foresight studies, we can predict that in case of maintaining current growth rate, Iran will achieve first place of medical sciences and health publications in the Middle East.
Conclusion: Iran's remarkable growth in scientific productions, particularly in the applicable areas such as medicine, has created an appropriate ground in order to improve the quality of scientific productions and convert them to technology. Increasing research and educational budget and facilities, organizing research projects in line with the priorities and improving scientific productions indexing resources, are the most notable strategies for doing so.
