بررسي تأثير برنامه آموزشي مبتني بر الگوي فرانظري بر خودكارآمدي و وابستگي به نيكوتين در افراد سيگاري

Effect of an Educational Program based on Transtheoretical Model (TTM) on Self-efficacy and Nicotine Dependency among Smokers

مقدمه: مصرف سيگار اولين عامل قابل پيشگيري بيماري و مرگ در دنيا است و از جمله مشكلات همه جانبه بشر متمدن امروز محسوب مي‌شود . هدف اين مطالعه تعيين تأثير برنامه آموزشي مدون بر خودكارآمدي و ميزان وابستگي به نيكوتين در افراد سيگاري بود. روش كـار: مطالعه حاضر از نوع كارآزمايي باليني بود و بر روي 110 نفر سيگاري در دو گروه درمان و مقايسه صورت پذيرفت. ابزار گردآوري داده‌ها شامل مشخصات دموگرافيك، پرسشنامه استاندارد سنجش خودكارآمدي مصرف سيگار وليسر و آزمون استاندارد سنجش وابستگي به نيكوتين فاگشتروم بود. براي گروه درمان، پنج جلسه مشاوره فردي، درمان جايگزين با برچسب نيكوتين يا آدامس نيكوتين و مطالب آموزشي ارايه شد و پس از سه و شش ماه مداخله، ميزان ترك سيگار سنجيده شد. داده‌ها از طريق آزمون آناليز واريانس با تكرار مشاهدات، تي مستقل و آناليز كوواريانس تجزيه و تحليل شدند. يافته‌ها: قبل از مداخله آموزشي، ميانگين وابستگي به نيكوتين بر اساس آزمون فاگرشتروم در گروه مقايسه و درمان به ترتيب 5.12 ± 2.12 و 5.49 ± 2.76 بود. بعد از مداخله آموزشي و فرآيند پيگيري شش ماهه، وابستگي به صورت معناداري در گروه درمان كاهش يافت (p=0.02 ). ميانگين نمره خودكارآمدي شش ماه بعد از مداخله در گروه درمان افزايش معناداري يافت (p= 0.032 ). نتيجه‌گيري: انجام مداخلات با تأكيد بر خودكارآمدي و استفاده همزمان از مشاوره فردي، درمان جايگزين با نيكوتين، و پايش و پيگيري فعال در افراد سيگاري سودمند است و در برنامه‌هاي ترك سيگار مي‌بايست مدنظر قرار گيرد.

Introduction: Cigarette smoking is the leading cause of mortalities and preventable morbidities worldwide. The aim of this study was to assess the effect of an educational program designed based on the Transtheoretical model on self-efficacy and nicotine dependency among smokers. Methods: In this randomized clinical trial, 110 smokers were randomly allocated into two experiment and control groups. Data were collected using the demographic checklist, the Veisler’s self-efficacy questionnaire and standard Fagershtrom questionnaire. The individuals in the experiment group received five individualized counseling sessions, NRT with nicotine chewing gum, telephone follow-up and self-help manuals. The participants were followed three and six months post intervention. Data were analyzed using the repeated measure analysis of variance, analysis of covariance and independent sample t-test. Results: The F agershtrom nicotine dependency scores were 5.12 ± 2.12 and 5.49 ± 2.76 at baseline in the control and experiment groups, respectively. The mean was significantly decreased in the six months follow-up in the experiment group (p=0.02). The mean score of the self-efficacy was significantly increased after six months in the experiment group (p= 0.032). Conclusion: C onsidering self-efficacy enhancing, counseling, nicotine replacement therapy and telephone follow-ups within the smoking cessation interventions are beneficent.