مدل ها و فرايند هاي تجاري سازي صنعت دارويي (مطالعه موردي بيوتكنولوژي دارويي) و ارائه الگوي ارزيابي با استفاده از مدل برنامه ريزي پويا

Commercialization Modeling and Processes in Pharmaceutical Industry: A Case Study of Presenting an Evaluation Pattern Using Dynamic Programming Model

سابقه و هدف: مدل‌ها و فرايندهاي مختلفي براي تجاري‌سازي در صنعت بيوتكنولوژي دارويي وجود دارد كه تمامي آنها به سه فاز اكتشافات علمي، آزمايشات باليني و ساخت و بازاريابي و فروش ختم مي شود. در ايران اين فرآيند در حوزه بيوتكنولوژي دارويي با تشخيص فرصت‌ها، آزمايشات باليني و ساخت و بازاريابي و فروش دنبال مي‌شود. در‌ حال‌حاضر، به لحاظ وجود پشتوانه علمي، فرصت مناسبي براي توليد بيوسميلار‌ها در ايران فراهم شده‌است. هدف مطالعه حاضر، ارائه الگويي جهت ارزيابي فرايند تجاري‌سازي دستاورد‌هاي پژوهشي با تمركز بر صنعت بيوتكنولوژي دارويي است. روش‌كار: پژوهش حاضر در سال 1394، بر مبناي رويكرد آميخته اكتشافي، با استفاده از پرسشنامه (تعداد 20 نفر) و مصاحبه (تعداد 15 نفر)، روي جمعيتي از صاحبنظران صنعت بيوتكنولوژي، دانشكده‌هاي داروسازي و مراكز تحقيقاتي كشور انجام شد. پژوهش از نوع توصيفي– تحليلي بود. جامعه آماري را خبرگان فعال در امر بيوتكنولوژي دارويي و مراكز دانشگاهي و تحقيقاتي تشكيل دادند. در اين پژوهش از معادلات رياضياتي، تحليل شبكه فرايند، برنامه ريزي پويا و نرم‌افزار Super Decision استفاده‌شد. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه از 120 زيرعامل مرتبط با فرايند تجاري‌سازي تحقيق و توسعه در بيوتكنولوژي دارويي، 39 عامل داراي ارزش بالاتر بوده و مي‌توانند در همين راستا مورد توجه سياست‌گذاران، توليد‌كنندگان و ساير ذينفعان حوزه بيوتكنولوژي دارويي قرار‌گيرند. نتيجه‌گيري: چك‌ليست ارزيابي فوق مي‌تواند در ارزيابي تجاري‌سازي فرايند تحقيق و توسعه موثر باشد. با كنترل شاخص‌هاي فوق مي‌توان بر اين باور بود كه در فرايند تجاري‌سازي، هر كدام از اين شاخص‌ها مي‌توانند مدنظر قرار گيرند.

Background: There are various models and processes for commercialization in the pharmaceutical biotechnology industry. All these processes comprise three phases of scientific explorations, clinical experiments, and manufacturing, marketing, and sale. In the field of pharmaceutical biotechnology, this process is limited to opportunity identification, clinical experiments, and manufacturing, marketing, and sale. This restriction, because of existing a scientific background, provides a good opportunity for biosimilars for production. Objectives: The aim of this research was to present an evaluation pattern to be used in the commercialization process of research outcomes by focusing on the pharmaceutical biotechnology industry. Methods: In this descriptive-analytical research, a mixed-method exploratory approach was adopted. The statistical population included the community of experts in the pharmaceutical biotechnology industry and academic and research centers. This research used a dynamic programming model. Results: Mathematical equations and analyzing the process network showed that among 126 sub-indices influencing the process of commercialization of R&D in pharmaceutical biotechnology, 44 factors had higher values. These factors can be considered in this process by policymakers, manufacturers, and other stakeholders in the field of pharmaceutical biotechnology.