تحليل سياست‌گذاري طرح تحول نظام سلامت در حوزه درمان جمهوري اسلامي ايران

The Policy Analysis of Iran's Health Transformation Plan in Therapeutic Services

مقدمه: طرح تحول سلامت از جمله مهم‌ترين تلاش‌هاي دولت ايران براي ارائه پوشش همگاني سلامت است. با توجه به نقش مهم اين طرح در عملكرد نظام سلامت، مطالعه حاضر با هدف تحليل سياست‌گذاري طرح تحول سلامت در حوزه درمان كشور انجام شد. روش‌كار: براي تحليل كيفي سياست، از چارچوب‌ مثلث سياست‌گذاري والت و گيلسون و جريان‌هاي چندگانه كينگدان استفاده شد. ذينفعان مختلف سياست‌گذاري طرح تحول سلامت و تمام اسناد سياسي جامعه مورد مطالعه را تشكيل دادند. روش نمونه‌گيري، هدفمند و گلوله برفي بود. داده‌ها از طريق مصاحبه‌ نيمه‌ساختارمند و تحليل مستندات جمع‌آوري، و با روش تحليل چارچوب در نرم‌افزار MAXQDA تحليل شدند. يافته‌ها: پنج گروه عوامل قانوني، سياسي، اقتصادي-اجتماعي، بين‌المللي، و مشكلات حوزه سلامت عوامل زمينه‌اي سياست‌گذاري طرح تحول سلامت در حوزه درمان بودند. مشكلات حوزه درمان، اجراي مرحله دوم هدفمندي يارانه‌ها و تغيير دولت، پنجره فرصت سياست‌گذاري طرح را گشود. استفاده از شواهد، توجه به اسناد بالادستي، تحليل موقعيت، جلب ‌نظر مديران ارشد سياسي، نگاه همزمان به تنظيم برنامه‌هاي حوزه‌هاي مختلف ارائه‌دهنده خدمات سلامت، و اولويت مديريت بحران در خدمات درماني دولتي قوت‌ها، و استفاده از رويكرد بالا به پايين در برنامه‌ريزي، ناديده‌گرفتن برخي ذينفعان، و عدم توجه به هماهنگي حوزه‌هاي بهداشت و درمان نقاط قابل‌اصلاح فرايند سياست‌گذاري طرح را تشكيل‌دادند. بيشتر مداخلات طرح با هدف حفاظت مالي انجام‌شد. نتيجه‌گيري: گام‌هاي بعدي تحول مستلزم تدوين نقشه‌راه با توجه به اولويت‌هاي سلامت، مصرف صحيح منابع، و تعامل سازنده ذينفعان براي ايجاد تغيير پايدار و هدفمند ‌مي‌باشد. اجراي اين برنامه به پايداركردن تأمين و اختصاص به‌هنگام منابع مالي بخش سلامت نياز دارد.

Background: Health Transformation Plan (HTP) is the most important effort done in Iran to achieve Universal Health Coverage. This study aimed to conduct a policy analysis of HTP in therapeutic services in Iran. Methods: To qualitative analysis of HTP, Walt and Gilson’s Policy triangle and Kingdon’s multiple streams were employed. Data was collected through key informant interviews with stakeholders as well as a review of relevant documents and was analyzed using framework analysis. MAXQDA software was used. Results: Legal, political, socioeconomic, international factors, and health system problems were the main factors triggering HTP. Challenges of therapeutic services implementing the second phase of the subsidy program and change of the government opened the political window of opportunity. The main strengths in HTP policy making process were using evidence, aligning with upstream documents, analyzing the situation, attracting the views of senior political leaders, planning simultaneously in different areas of the health service delivery, and prioritizing the urgent problems. Using a “top-down” approach in planning, ignoring some stakeholders, and the lack of coordination between the two areas of health service delivery were identified as weaknesses. The main objective of the HTP interventions was increasing the financial risk protection. Conclusions: Developing a master plan based on health priorities, the efficient way of resource use and constructive collaboration with relevant stakeholders is needed to make sustainable and purposeful change in next steps of HTP. The implementation of this plan undoubtedly will require sustained financing and on-time resource allocation.