تاثير انواع حاصل خيزكننده‌هاي خاك بر رشد و عملكرد دو گونه دارويي اسفرزه و سياه دانه

Effect of different soil fertilizing agents on growth and yield of isabgol and black seed as two medicinal plants

در آزمايش اول اثر مصرف ورمي-كمپوست (2/5 و 5 تن در هكتار)، كود گاوي (10 و 20 تن در هكتار)، اسيد هيوميك (1 و 2 كيلوگرم در هكتار) بر گياه اسفرزه و در آزمايش دوم تاثير مصرف گوگرد (0، 150 و 300 كيلوگرم در هكتار)، تيوباسيلوس (با نسبت وزنيِ 1 به 50 در مقايسه با ميزان گوگرد مصرفي در هر كرت) و كود گاوي (0 و 30 تن در هكتار) بر عملكرد، اجزاي عملكرد و برخي صفات مرفولوژيكي سياه‌دانه بررسي شد. تاثير تيمارهاي آزمايشي تنها بر صفات تعداد پنجه، تعداد سنبله و شاخص كلروفيل اسفرزه معني‌دار بود. بيشترين تعداد پنجه و سنبله (به ترتيب 5/6 و 48/5 عدد در بوته) با مصرف 2 كيلوگرم در هكتار اسيد هيوميك و كم‌ترين مقدار آن (به ترتيب 3/8 و 31/6 عدد در بوته) در تيمار شاهد مشاهده شد. مصرف كود گاوي و اسيد هيوميك به طور نسبي شاخص تورم بذر اسفرزه را بهبود بخشيد و بيشترين عملكرد بذر نيز در تيمار مصرف 2 كيلوگرم در هكتار اسيد هيوميك (3/76 گرم در بوته معادل 1038 كيلوگرم در هكتار) به دست آمد. در گياه دارويي سياه‌دانه تقريباً هيچ‌يك از اثرات ساده و متقابل فاكتورهاي آزمايشي بر روي صفات مورد بررسي معني‌دار نشد. با اين وجود، تقريباً تمامي صفات رشد و عملكرد گياه در شرايط مصرف كود گاوي به مقدار اندكي بهبود پيدا كرد، به طوري كه در نهايت عملكرد بذر در شرايط مصرف و عدم مصرف اين نهاده به ترتيب 292 و 243 كيلوگرم در هكتار به دست آمد.

Investigation of medicinal plants response to fertilizers is one of the main issues about their cultivation. In this regard in current experiments the response of isabgol (Plantago ovata) and black seed (Nigella sativa) to some fertilizer resources was evaluated in two separated experiments at research field of Sarayan faculty of agriculture, university of Birjand, Iran during 2015-16. In the first experiment the influence of vermicompost (2.5 and 5 ton.ha-1), cow manure (10 and 20 ton.ha-1) and humic acid application (1 and 2 kg.ha-1) combined with control (no-fertilizer) was studied on some qualitative and quantitative indices of isabgol based on a randomized complete block design with three replications. In the second study the effects of Sulphur (0, 150 and 300 kg.ha-1), Thiobacillus bacteria (50:1 weight ratio of sulfur and bacteria) and cow manure (0 and 30 ton.ha-1) was evaluated on yield and yield components of black seed. Cow manure, Thiobacillus and Sulphur were considered as main, sub and sub-sub factors, respectively. Results showed that the effect of fertilizer type was significant only on number of tiller, number of spike and SPAD reading in isabgol. The highest tiller and spike (5.6 and 48.5 number, respectively) was obtained by 2 kg.ha-1 humic acid application, while the lowest (3.8 and 31.6 number, respectively) was belonged to control treatment. Application of cow manure and humic acid were increased partially the swelling factor of seeds. In addition, the highest seed yield (3.76 g per plant or 1038 kg.ha-1) was obtained at the rate of 2 kg.ha-1 humic acid usage. In the second experiment, the impact of soil fertilizer type was not significant on black seed medicinal plant growth indices. However, almost all of studied criteria were improved by cow manure consumption, so that finally the seed yield of the plant was 292 and 243 kg.ha-1 in application and no-application cow manure treatments, respectively. Thiobacillus had no significant effect on all of studied indices and only increased seed yield per hectare by 5 kg. Overall, our results revealed that isabgol and black seed are two low-input medicinal plants in terms of nutrients requirements.