تاثير رژيم هاي مختلف رطوبتي بر راندمان مصرف آب و عملكرد سه رقم گندم زراعي در منطقه كرج

Effect of moisture regimes on yield and water use efficiency in three wheat cultivars in karaj

مطالعه حاضر در سال زراعي 94-1393 در مزرعه تحقيقاتي پرديس كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه تهران با هدف تعيين رژيم رطوبتي مطلوب جهت بهبود راندمان مصرف آب و عملكرد گندم زراعي انجام شد.آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار اجرا گرديد. تيمارهاي آزمايش شامل سه رقم گندم زراعي (پيشتاز، سيوند و پارسي)، و 12 سطح رطوبتي به صورت تركيبي (70، 90، 110 و 130 ميلي‌متر تبخير تجمعي در مرحله رويشي و سطوح 90، 110 و 130 ميلي‌متر تبخير تجمعي در مرحله زايشي) بودند كه سطوح رطوبتي براساس ميزان تبخير از تشتك تبخير كلاس A اعمال گرديد. اثرات اصلي رقم و رژيم رطوبتي بر تمامي صفات مورد مطالعه معنيدار شد. در بين ارقام مورد بررسي،رقم پيشتاز داراي بيشترين ميزان عملكرد دانه بود كه اين برتري عملكرد با تعداد و وزن دانه بيشتر و نيز شاخص برداشت بالاتر اين رقم هماهنگ بود. بالاترين ميزان عملكرد دانه در تيمار شاهد (79T) مشاهده گرديد و با افزايش فاصله آبياري از 70 به 90، 110 و 130 ميلي‌متر تبخير تجمعي از تشتك تبخير كلاس A در مرحله رويشي، به ترتيب كاهش 15، 19 و 27 درصدي در ميزان عملكرد دانه مشاهده شد. با اين‌ وجود در هر گروه تيمار آبياري در مرحله رويشي (70، 90، 110 و 130)، با افزايش فاصله آبياري از 90 به 110 و 130 ميلي‌متر تبخير تجمعي در مرحله زايشي كاهش معنيداري در عملكرد دانه ايجاد نشد كه مقاومت نسبي مرحله زايشي در گندم نسبت به كاهش ميزان رطوبت در دسترس را نشان مي دهد.

The study was conducted at the research field of Agriculture College and Natural Resources of the University of Tehran as a factorial experiment based on RCBD with three replications in 2014-2015. The aim was to determination the optimum moisture regimes for maximum yield and water use efficiency in wheat plants. Three varieties of wheat (Pishtaz, Sivand and Parsi), and 12 moisture regimes (70, 90, 110 and 130 mm cumulative evaporation at vegetative growth stage and 90, 110 and 130 at reproductive growth stage). The moisture levels were applied based on the evaporation rate from class A evaporation pan and considering the soil moisture content. The main effects of cultivar and moisture regimes had significant effects on the all studied traits. The highest yield was recorded for Pishtaz cultivar that was resulted from the highest grain yield as well as the highest number of grains, 1000-grain weight and harvest index. The highest yield was observed in control moisture regime (T79), and increasing the time of irrigation intervals from 70 to 90, 110 or 130 mm cumulative evaporation from pan evaporation class A, grain yield decreased approximately 15, 19 and 27%, respectively. However, among irrigation treatment group of vegetative growth stage (70, 90, 110 and 130), increasing the irrigation intervals from 90 to 110 and 130 mm cumulative evaporation at reproductive growth stage, did not cause a significant reduction in grain yield. These results indicated the relative resistance of wheat to water deficit at the reproductive growth stage. So, it seems that the gradual decrease in yield due to increasing the irrigation intervals, determine a balance point between the cost of extra water consumption and the revenue generated by the additional yield.