رابطه بين عملكرد دانه و توليد ماده خشك در ارقام گندمهاي ايراني رشد يافته در منطقه مغان

Relationship between grain yield and dry matter production in Iranian wheat cultivars grown in Moghan region

هدف تحقيق حاضر مطالعه نحوه ارتباط بين توليد ماده خشك (عملكرد بيولوژيك) و توان توليد دانه در گندمهاي ايراني بود. آزمايش در مزرعه پژوهشي دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي مغان در سال زراعي 90-1389 اجرا گرديد. تعداد 81 رقم گندم در شرايط آبي و در قالب طرح لاتيس ساده با دو تكرار مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج نشان داد عموما ارقام جديد گندم در مقايسه با انواع قديمي داراي عملكرد دانه بالا بودند. چنين روندي در مورد شاخص برداشت و تعداد دانه در متر مربع نيز ديده شد. ارقام قديمي و جديد از نظر عملكرد بيولوژيك و وزن هزار دانه تفاوت معني داري نداشتند. تجزيه همبستگي نشان داد كه ارتباط مثبت و معني داري بين عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيك وجود دارد كه مغاير با روند تغييرات عملكرد بيولوژيك در طي روند اصلاحي گندم مي باشد. به نظر مي رسد مقدار توليد ماده خشك در گندمهاي جديد در قبل از گرده افشاني پايين ولي در بعد از گرده افشاني به دليل تامين مواد فتوسنتزي دانه هاي افزايش يافته بالا باشد. اين امر باعث مي شود ارتباط بين عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه مثبت و معني دار ولي تفاوتي بين ارقام قديمي و جديد از نظر عملكرد بيولوژيك ديده نشود.

To study the relationship between dry matter accumulation (biological yield) and grain yield in Iranian wheat cultivars, an experiment was performed at Moghan College of Agriculture and Natural Resources research field during 2010-2011 growing season. The plant materials (81 wheat cultivars) were evaluated using a simple lattice design with two replications under well-watered condition. Generally, grain yield of modern wheat cultivars was higher than the old ones. This trend was also observed for harvest index (HI) and grain number per square meter. There were no significant differences in biological yield and 1000-grain weight between old and new cultivars. Analysis of correlation showed significant and positive association between grain yield and biological yield which is not consistent with the lack of consistent increases in biological yield through breeding activity in the past. It seems that modern wheat cultivars had lower dry matter production before anthesis than the old cultivars. But, they produced more photo-assimilates after anthesis because of increased grain number. Therefore, despite the non-significant increases in biological yield through breeding, the grain yield correlated positively with biological yield.