اثر عوامل مختلف كشت بر ميزان قهوهاي شدن ريزنمونه نخل خرما (Phoenix dactylifera L.) در شرايط درون شيشهاي

The Effect of Various Factors on Browning of Date Palm (Phoenix dactylifera L.) Explant In Vitro

كي از مشكلات تكثير خرما در كشت بافت، قهوه‌اي شدن ريزنمونه است. اين پژوهش جهت تعيين اثر عوامل مختلف كشت بر ميزان قهوه‌اي شدن ريزنمونة نخل ‌خرما در شرايط درون شيشه‌اي در قالب 5 آزمايش اجرا گرديد. در آزمايش اول ضدعفوني سطحي ريزنمونه‌ها با هيپوكلريت سديم 2/5% در دو حالت مختلف: يك مرحله‌اي و دو مرحله‌اي بررسي گرديد. در آزمايش دوم از تيمار پوترسين در غلظت‌هاي صفر (0)، 4 و 8 ميلي‌مولار استفاده شد. در آزمايش سوم تأثير محيط كشت پايه MS كامل، MS2/1 و MS4/1، در آزمايش چهارم تأثير سولفات روي و نانوذرات اكسيد روي شامل MS بدون روي، MS به‌علاوه 2/43 و 4/86 ميلي‌گرم بر ليتر روي و MS به‌علاوه 2/43، 4/86 و 9/72 ميلي‌گرم بر ليتر نانواكسيد روي موردبررسي قرار گرفتند و در آزمايش پنجم تأثير سيستم‌هاي كشت (ظرف فيلتردار، ظرف بدون فيلتر و بيورآكتور تناوبي) ارزيابي شدند. نتايج نشان داد كه ضدعفوني كردن در يك مرحله با هيپوكلريت‌سديم 2/5% همراه با تكان شديد مؤثرتر از ضدعفوني در دو مرحله بود. نتايج حاصل از آزمايش دوم نشان داد كه غلظت 4 ميلي‌مولار پوترسين در كاهش ميزان قهوه‌اي شدن نسبت به شاهد و غلظت 8 ميلي‌مولار اثر بيشتري داشت. همچنين محيط پايه MS كامل و تيمار 4/86 ميلي‌گرم بر ليتر روي، نتايج بهتري به‌ترتيب در آزمايشات سوم و چهارم نشان دادند. نتايج آخرين آزمايش نشان داد كه كشت در ظروف شيشه‌اي با درپوش فيلتردار نسبت به ظروف كاملاً بسته و بيورآكتور تناوبي كم‌ترين ميزان قهوه‌اي شدن را به همراه داشت.

Explant browning is the main problem in date palm tissue culture. This study was conducted to investigate the effect of various factors on browning of date palm explants, by five independent experiment including surface sterilization of explants with sodium hypochlorite (one-step vs. two-step), controlling explants browning through putrescine application (0, 4 and 8mM), medium strength (full, 1/2, 1/4MS), Zn source and concentration (MS without Zn, MS + 2.43 and 4.86 mg/l bulk Zn, MS+ 2.43, 4.86 and 9.72 mg/l ZnO nanoparticles) and culture systems (Temporary Immersion Bioreactor, vessel with filter on lid, and sealed vessel). Results showed that the best method for explants sterilization was one-step sterilization for 20min. with vigorous shaking. For browning reduction, the best results were obtained with 4mM putrescine, full MS strength, MS + 4.86 mg/l bulk Zn and culture in vessels with filters on lids.