اثر نوع ريزنمونه و تركيبات مختلف تنظيم‌كننده‌هاي رشد گياهي روي باززايي مستقيم و غيرمستقيم گياه استويا (Stevia rebaudiana) در شرايط درون‌شيشه‌اي

Effects of Explant Type and Plant Growth Regulator Combinations on In Vitro Direct and Indirect Regeneration of Stevia rebaudiana

Stevia rebaudiana گياهي دارويي متعلق به خانواده Asteraceae مي‌باشد. اين تحقيق به‌منظور بهينه‌سازي كالوس‌زايي و ساقه‌زايي اين گياه در شرايط درون‌شيشه‌اي صورت پذيرفت. ريزنمونه‌هاي برگ، نوك ساقه، گره با دو برگ و گره بدون برگ از گياهچه‌هاي استريل رشد يافته در محيط درون‌شيشه‌اي جداسازي شده و در شرايط استريل به محيط‌ كشت‌هاي حاوي هورمون‌هاي شاملP ( 0/1، 0/5 و 2 ميلي‌گرم در ليتر) به تنهايي يا در تركيب با 0/5 ميلي‌گرم در ليتر IBA و TDZ (0/1، 0/5 و 2 ميلي‌گرم در ليتر) به‌تنهايي يا در تركيب با 0/5 ميلي‌گرم در ليتر IBA و محيط‌كشت MS بدون هورمون كشت شدند. از ميان ريزنمونه‌ها، ريزنمونه برگ بالاترين درصد كال‌زايي را داشته و در كل ريزنمونه‌ها بالاترين حجم كالوس توليد شده مربوط به بافت برگ در تيمار 0/1 ميلي‌گرم در ليتر TDZ بود. بيش‌ترين تعداد ساقه توليد شده از ريزنمونه‌ها در بافت گره بدون برگ، در تيمار 2 ميلي‌گرم در ليتر BA به‌همراه 5/0 ميلي‌گرم در ليتر IBA مشاهده شد. بيش‌ترين طول ساقه مربوط به بافت نوك ساقه در تيمار 0/1 ميلي‌گرم در ليتر BA به‌همراه 0/5 ميلي‌گرم در ليتر IBA و كم‌ترين ميزان آن نيز در همين بافت و در تيمار 2 ميلي‌گرم در ليتر TDZ به همراه 0/5 ميلي‌گرم در ليتر IBA به‌دست آمد. باززايي غيرمستقيم تنها در بافت برگ در تيمار 0/5 ميلي‌گرم در ليتر TDZ به‌همراه 5/0 ميلي‌گرم در ليتر IBA مشاهده شد. بالاترين ميزان ريشه‌زايي با كشت ساقه‌هاي باززايي شده روي محيط‌كشت MS حاوي 0/1 ميلي‌گرم در ليتر IBA به‌دست آمد.

Stevia rebaudiana is a medicinal plant belonging to Asteraceae family. This experiment was carried out to optimize the in vitro callus induction and plant regeneration of Stevia rebaudiana. The explants used in this study were leaf, shoot tip, nodal segments with two leaves and nodal segment without leaves derived from in vitro grown plantlets. The explants were transferred to PGR-free MS medium or supplemented with BA (0.1, 0.5 and 2mgl-1) solely or in combination with 0.5mgl-1 IBA and TDZ (0.1, 0.5 and 2mgl-1) solely or in combination with 0.5mgl-1 IBA. The highest callus percentage and callus volume induced with culturing leaf explant on MS medium containing 0.1 mgl-1 TDZ. The nodal segment without leaves cultured on MS medium containing 2mgl-1 BA + 0.5mgl-1 IBA produced the highest regenerated shoot number. The highest and lowest shoot length was observed in shoot tip cultured on MS medium containing 0.1mgl-1 BA + 0.5mgl-1 IBA and MS medium containing 2mgl-1 BA + 0.5mgl-1 IBA, respectively. Indirect shoot regeneration was observed only in leaf explant cultured on MS medium containing 0.5mgl-1 TDZ + 0.5mgl-1 IBA. The highest percentage of root induction was observed with culturing shoots on MS medium containing 0.1mgl-1 IBA.