تغيير نابرابري اجتماعي - اقتصادي در مرگ كودكان زير 5 سال در ايران: تحليل دو پيمايش ملي

Socio-Economic Inequality Changes in Under-Five Mortality in Iran: Two National Surveys Analysis

مقدمه: در سال‌هاي اخير كاهش چشمگيري در مرگ كودكان زير 5 سال اتفاق افتاده است. اين كه آيا اين پيشرفت با افزايش يا كاهش نابرابري در مرگ اين كودكان همراه بوده است يا خير، ناشناخته مانده است. روش كار: در اين مطالعه داده‌هاي مربوط به دو پيمايش سلامت و جمعيت سال 1379 و 1389 تحليل ثانويه شد. ميزان‌هاي مرگ به‌طور مستقيم به روش تاريخچه باروري كامل تخمين زده شدند. پنجك‌هاي اجتماعي- اقتصادي با به‌كارگيري روش تحليل مؤلفه‌هاي اصلي ساخته شدند. تغيير در نابرابر با استفاده از سه سنجه نسبت شانس‌ها، ميزان‌هاي مرگ و شاخص‌هاي تجمعي بين گروه‌هاي اجتماعي- اقتصادي و همچنين معناداري تغيير در نابرابري از طريق آزمون برتري منحني تجمعي بررسي شد. يافته‌ها: نسبت شانس مرگ زير 5 سال در فقيرترين پنجك نسبت به ثروتمندترين پنجك در سال 1379 از 1.98 (95 % CI = 1.64 - 2.3) به 1.89 (95 % CI = 1.13 - 3) در سال 1389 كاهش يافته بود. بيش‌ترين ميزان كاهش مرگ زير 5 سال (52.3٪) در ثروتمندترين پنجك ديده شد. شاخص تجمعي مرگ زير 5 سال به‌طور معناداري از 0.17- در سال 1379 به 0.14- در سال 1389 كاهش داشت. نتيجه‌گيري: علي‌رغم كاهش اساسي در مرگ كودكان زير 5 سال، هنوز نابرابري در مرگ كودكان به ضرر گروه‌هاي فقير جامعه در ايران وجود دارد. تمركز بر برنامه‌هاي سلامت كودكان حامي فقرا به همراه برنامه‌هاي عدالت‌محور در ديگر بخش‌هاي اجتماعي اقتصادي، ميتوانند نابرابري در مرگ كودكان زير 5 را بيش‌تر كاهش دهند.

Introduction: Iran’s trends indicate that substantial reductions have been made in under-five mortality rates. Whether this progress has been accompanied by an increasing or decreasing of the under-five mortality inequality between socioeconomic quintiles is unknown. Methods: We performed a cross-sectional secondary data analysis of 2 demographic and health surveys (DHS) conducted in 2000 and 2010 in Iran. Under-f ive mortality rates (U5MR) were estimated directly from full birth history. Socioeconomic quintiles were constructed using principal component analysis. We measured change in inequality using the odds ratios, mortality rates and the concentration indices change between socioeconomic groups, as well as testing concentration curves dominance. Results: Under-five mortality odds ratios in the poorest quintile compared with the richest declined from 1.98 (95 % CI = 1.64 - 2.3) in 2000 to 1.85 (95 % CI = 1.13 - 3) in 2010. While the U5MR had dropped to 38.6% in the poorest quintile, the highest reduction in U5MR (52.3 %) had occurred in the richest group. Concentration index (CI) of under-five mortality in 2000 was -0.17 (95% CI = -0.2 to -0.1), though in 2010 it had dropped to -0.14 (95 % CI = -0.22 to -0.05), a 17.6% reduction. The findings of concentration curves dominance test of under-five mortality showed that decreasing change in under-five mortality inequality between 2000 and 2010 is statistically significant. Conclusions: Regardless of substantial reduction in under-five mortality rates, socioeconomic inequalities in under-five mortality disfavor the worse off groups still exist. Focusing on new pro-poor child health strategies alongside with pro-equity programs in other social and economic authorities may further decrease the underfive mortality across socioeconomic quintiles.