ارزيابي كارآيي ورمي‌كمپوست و قارچ ميكوريز آربسكولار (Glomus intraradices) بر عملكرد اسانس و اندام هوايي خشك آويشن باغي(Thymus vulgaris) در شرايط زراعي

Evaluation of Vermicompost and Arbuscular Mycorrhizal Fungi (Glomus intraradices) Efficiency on Essential Oil and Dry Herb Yield of Thymus vulgaris in the Field Conditions

به‌منظور بررسي اثر كودهاي زيستي بر گياه دارويي آويشن باغي، آزمايشي در سال‌هاي 1387 تا 1389 در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در ايستگاه تحقيقات كشاورزي شهرستان سمنان انجام شد. تيمارها در چهار سطح شامل: (1. قارچ ميكوريز آربسكولار Glomus intraradices، 2. ورمي‌كمپوست (5 تن در هكتار)، 3. ورمي‌كمپوست (10 تن در هكتار) و 4. تيمار شاهد (عدم كاربرد كود) بودند. ويژگي‌هاي موردبررسي شامل: وزن خشك اندام رويشي، عملكرد وزن خشك در هكتار، درصد و عملكرد اسانس در هكتار و اندازه‌گيري ميزان عناصر NPK در اندام‌هاي رويشي و هم‌چنين ارزيابي ميزان تركيبات فنلي و فلاونوئيد كل برگ بود. مقايسه ميانگين تيمارها نشان داد كه بيش‌ترين عملكرد خشك اندام هوايي با 2877/47 كيلوگرم در هكتار، مربوط به كاربرد ده تن در هكتار ورمي‌كمپوست بود كه نسبت به گياهان شاهد، 87 درصد افزايش نشان داد. بيش‌ترين عملكرد اسانس نيز به‌ترتيب با 56/72 و 53/81 كيلوگرم در هكتار، مربوط به كاربرد ده تن در هكتار ورمي‌كمپوست و تيمار با قارچ ميكوريز بود كه نسبت به گياهان شاهد، 179 و 164 درصد افزايش معني‌دار نشان دادند. بيش‌ترين جذب ازت برگي در اثر تيمار ده تن در هكتار ورمي‌كمپوست مشاهده گرديد. بالاترين مقدار فسفر گياه به‌ترتيب مربوط به تيمارهاي ده تن در هكتار ورمي‌كمپوست و قارچ ميكوريز بود. كاهش معني‌دار فلاونوئيد برگي در اثر كاربرد ده تن در هكتار ورمي‌كمپوست و قارچ ميكوريز مشاهده شد. يافته‌هاي اين پژوهش كارآيي ورمي‌كمپوست و هم‌چنين قارچ Glomus intraradices در توليد پايدار آويشن باغي را نشان داد.

In order to study on the effects of vermicompost and arbuscular mycorrhizal fungi (Glomus intraradices) on the morphological and biochemical factors of Thymus vulgaris an experiment was carried out on randomized complete block design with three replications. This experiment was done during growing season of 2008 to 2010 at Semnan Agricultural and Natural Resources research station. Treatments were included: the mycorrhizal inoculums (Glomus intraradices), 5 and 10ton.ha-1 of vermicompost and control treatment. Results showed that the vermicompost (10ton.ha-1) applications enhanced dry herb yield by 87% and stimulated essential oil yield by 166% in T. vulgaris plants with respect to controls. The uptake of N concentration significantly increased in 10ton.ha-1 vermicompost applications. The Mycorrhizal inoculation increased dry herb yield by 49%, enhanced essential oil yield by 149% and increased P uptake by 36% in T. vulgaris plants with respect to controls. Our findings confirm that applied the appropriate biofertilizer, can produce the highest quality thymus plants that should be able to show higher quantitative and qualitative production in organic systems compare to control plants.