پديد آورندگان :
عيني نرگسه، حامد دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت , آقاعليخاني، مجيد دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت , مختصي بيدگلي، علي دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت , مدرس ثانوي، علي محمد دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت , شيراني راد، اميرحسين سازمان تحقيقات آموزش و ترويج كشاورزي - مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر، كرج
كليدواژه :
تنش كم‌آبي , خورجين‌دهي , روغن , عملكرد دانه
چكيده فارسي :
در تحقيقي كه در سال زراعي 95-1394 در مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج انجام شد پاسخ 17 ژنوتيپ جديد كلزا به دو نوع رژيم آبياري (آبياري كامل در طول فصل رشد و قطع آبياري از مرحله خورجين‌دهي تا برداشت) بررسي شد. آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. به منظور گزينش متحمل‌ترين ژنوتيپ‌ها تحت شرايط آبياري نرمال و قطع آبياري، شاخص‌هاي تحمل به تنش و كارايي مصرف آب زراعي محاسبه شد. در تيمار قطع آبياري ژنوتيپ Lauren با داشتن صفات زراعي مناسب مانند ارتفاع بوته (cm158/9 )، تعداد خورجين در بوته (158/6)، تعداد دانه در خورجين (18/6)، وزن هزار دانه (3/44 گرم)، ماده خشك (kg/ha 15471)، عملكرد دانه (kg/ha 2854/3)، درصد روغن دانه (43/33) و عملكرد روغن (kg/ha 1668/3) به‌عنوان ژنوتيپ برتر شناخته شد. اين ژنوتيپ در شرايط آبياري نرمال نيز از نظر صفات ذكر‌شده جزو ژنوتيپ‌هاي مناسب بود. شايان ذكر است كه ژنوتيپ Alonso تحت تنش بعد از Lauren بيشترين عملكرد دانه (kg/ha 3776/3) و روغن
(kg/ha1622) را داشت. شاخص‌هاي STI و GMP بيشترين همبستگي را با عملكرد دانه در شرايط تنش و غيرتنش داشتند و براي گزينش ژنوتيپ‌هاي برتر مناسبند. بر همين اساس مقاوم‌ترين ژنوتيپ‌ها به تنش Lauren، Zorica، Alonso و Zlanta بودند. بيشترين كارايي مصرف آب زراعي (كيلوگرم در هكتار بر ميلي‌متر) در شرايط نرمال مربوط به ژنوتيپ‌هاي (Zorica (0/92) و Artist و (Lauren (0/88 بود، در حالي‌كه در شرايط قطع آبياري بالاترين ركوردها در ژنوتيپ‌هاي (Lauren (0/86)، Alonso(0/84 و (HL3721(0/82 به‌دست آمد.
چكيده لاتين :
Background and Objectives
Water deficit stress is one of the most important environmental stresses which affect the crop production. Genetic improvement or application of drought tolerant genotypes is recommended to increase crop production under water restricted conditions. The objective of the current study is investigating the withholding irrigation effect in terminal stages of the growing season on agronomic performance of rapeseed new genotypes in a semi-arid climate.
Materials and Methods
The experiment was conducted during 2015-2016 growing season in Karaj, Iran. Experimental factors (two water irrigation regimes and 17 rapeseed genotypes) were investigated with factorial arrangement of treatments based on a randomized complete block design (RCBD) with three replications. In this study, several different traits including plant height, number of siliqueper plant, number of grain per silique, 1000-grain weight, grain yield, biomass, oil percentage and oil yield were measured. To determine the most tolerant genotypes, stress tolerance indices (SSI, TOL, STI and GMP) were calculated under stress (withholding irrigation from silique setting stage until the end of the growing season) and non-stress (normal irrigation) conditions. Also, agronomic water use efficiency (WUEagr) was calculated for both irrigation conditions.
Results
Mean comparison of the interaction between withholding irrigation and genotypes showed that the responses of genotypes were different in terms of plant height, number of siliqueper plant, number of grain per silique, 1000-grain weight, grain yield, biomass, and oil yield at irrigation different treatments. Finally under withholding irrigation treatment from silique setting stage until the end of the growing season, Lauren hybrid was identified as the superior genotype due to suitable agronomic traits such as plant height (158.9 cm), number of siliqueper plant (158.6), number of grain per silique(18.6), 1000-grain weight (3.44 g), biomass (15471 kg.ha-1), grain yield (3854.3 kg.ha-1), oil percentage (43.33%) and oil yield (1668.3 kg.ha-1). Based on the stress tolerance indices among 17 rapeseed genotypes, the most tolerant genotypes were Lauren, Zorica, Alonso and Zlanta. Finally with considering to WUEagr (Kg.ha-1.mm-1), Zorica (0.92), Artist and Lauren genotypes (0.88) had the highest WUEagr under normal irrigation conditions, while Alonso (0.86), Lauren (0.84) and KL3721 (0.82) had the highest WUEagr under withholding irrigation conditions.
Discussion
Generally in this study, the amount of the studied traits was decreased under conditions of withholding irrigation compared to the full irrigation. Yield components such as silique number per plant, grain number per silique and 1000-grain weight could be considered as key traits affecting rapeseed grain yield under withholding irrigation.
