سطح‌بندي محلات شهري در برخورداري از شاخص‌ قابليت پياده‌روي (نمونه مطالعاتي: محلات 27گانه منطقه يك كلانشهر رشت)

Ranking of Urban Neighborhoods in the Enjoyment of Walkability Index (Case Study: 27 Neighborhoods Of 1th District Of RASHT)

يكي از چالش‌هايي كه در سال‌هاي اخير مورد توجه برنامه‌ريزان و طراحان شهري و محققان علوم پزشكي بوده است، سلامت عمومي جامعه مي‌باشد. تشديد روزافزون اهميت معضل سلامتي در جامعه شهري، موجب گرديد تا در محافل علمي، بر نقش طراحي جنبه‌هاي كالبدي محيط، بر ميزان قابليت پياده‌روي محيط و فعاليت بدني شهروندان تأكيد گردد. در اين ارتباط، توافق محققان علوم شهري بر اين است كه ساختار كالبدي توسعه پراكنده، با تشويق بيشتر به استفاده از اتومبيل، مانع پياده‌روي و ديگر فعاليت‌هاي بدني مي­شود. پژوهش حاضر از نظر هدف كاربردي و از نظر روش، توصيفي-تحليلي بوده و در آن گردآوري داده‌ها در رويكرد عيني با استفاده نرم‌افزارهاي GIS، Auto cadوDepth map صورت گرفته‌است. در اين راستا با مروري بر پژوهش‌هاي صورت‌گرفته در زمينه ارتباط فرم شهر و تحرك‌پذيري، به شناخت شاخص‌هاي تاثيرگذار فرم شهر در ارتقا قابليت پياده‌روي محيط محله‌اي، پرداخته شد و هفت شاخص تراكم مسكوني، تنوع، اتصال، مجاورت، متوسط سطح بلوك، برخورداري خيابان‌ها از پياده‌رو و تراكم تجاري(سطح اشغال خرده‌فروشي‌ها) ؛ به عنوان شاخص‌هاي كالبدي- محيطي موثر در ارتقا قابليت پياده‌روي مورد سنجش قرار گرفت. نتايج تحليل عيني شاخص‌هاي اوليه قابليت پياده‌روي، هدف اصلي پژوهش يعني سطح بندي محلات 27گانه منطقه يك شهر رشت را از نظر برخورداري از اين شاخص كلي بدست داد. مطابق نتايج با فاصله از مركز شهر به سمت نواحي مرزي، قابليت پياده‌روي محلات كاهش مي‌يابد و اين شاخص در محلات روستا-شهري حومه‌اي شهر، در پايين ‌ترين سطح قرار دارد. همچنين با توجه به فرم شهري، محلات داراي طراحي اوليه و بافت منظم، نسبت به محلات با بافت ارگانيك سنتي و ارگانيك روستايي در سطوح بالاتر اين شاخص قرار دارند.

Many neighborhoods and built environment characteristics can potentially affect walkability and walking behavior. Walkability indexes are an effective way to measure the degree to which an area provides opportunities to walk to various destinations. The increasing use of Geographic Information Systems (GIS) has made them an essential part of life quality research. Nowadays, GIS techniques are being utilized more frequently by the uurban planners in neighborhood scale. One of the latest advancements in GIS methods and techniques that are used to measure walkability is the calcuting of composite measures of Walkability Index that measures the degree to which an area provides opportunities to walk to various destinations. The walkability index of this study draws partially from previous attempts to measure walkability and incorporates seven parameters. Residential Density, Retail Floor Area Ratio (FAR)), diversity, proximity, connectivity, safety (mean blockes area) and sidewalkes existment. This measure is calcuted in Region I of RASHT city that has been sprawled to rural area and has healthy problems as inactivity and automobile oriented life, by using GIS, AUTO CAD and DEPTH MAP program.