پديد آورندگان :
تبرته فراهاني، نرگس داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ - ﮔﺮوه ﺧﺎﮐﺸﻨﺎﺳﯽ - واﺣﺪ اراك , بقائي، اميرحسين داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ - ﮔﺮوه ﺧﺎﮐﺸﻨﺎﺳﯽ - واﺣﺪ اراك , پلوس، آناهيتا داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ - ﮔﺮوه ﺧﺎﮐﺸﻨﺎﺳﯽ - واﺣﺪ اراك
كليدواژه :
آﻫﻦ , ﻟﺠﻦ ﮐﻨﻮرﺗﻮر , ﮐﻮد ﮔﺎوي ﻏﻨﯽ ﺷﺪه , ﺳﺮب
چكيده فارسي :
ﺳﺎﺑﻘﻪ و ﻫﺪف :اﻣﺮوزه ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ از روش ﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎرﺑﺮد ﮐﻼت ﻫﺎي آﻫﻦ، ﭘﺎﺋﯿﻦ آوردن پﻫﺎش ﺧـﺎك و ﺿـﺎﯾﻌﺎت ﺻﻨﻌﺘﯽ در ﺟﻬﺖ ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﻮدن ﮐﻤﺒﻮد آﻫﻦ در ﺧـﺎك اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ . اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣـﻮاد ﺟﺎﻣـﺪ زاﺋـﺪ ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠـﺎت ﻓﻮﻻدﺳﺎزي و ذو ب آﻫﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﺑﺎره و ﻟﺠﻦ ﮐﻨﻮرﺗﻮر ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻮاد اﺻﻼﺣﯽ ﺧﺎك در ﺗﻐﺬﯾﻪ آﻫﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﯿـﺪ ﺑﺎﺷـﺪ . اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺣﺎوي درﺻﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ آﻫﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺧﯿﻠﯽ زﯾﺎد ﺗﻮﻟﯿﺪ و اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ .ﮐﺎرﺑﺮد ﺳﺮﺑﺎره و ﻟﺠﻦ ﮐﻨﻮرﺗﻮر در ﺧﺎك ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺗﺤﺮك زﯾﺴﺘﯽ و ﻓﺮم ﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ آﻫﻦ در ﺧﺎك ﺗﺄﺛﯿﺮﮔـﺬار ﺑﺎﺷـﺪ .از ﺳـﻮﯾﯽ دﯾﮕﺮ آﻟﻮدﮔﯽ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﺑﻪ ﻓﻠﺰات ﺳﻨﮕﯿﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮب ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺟﺪي و روزاﻓﺰون اﺳﺖ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻐﺬﯾﻪ اي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ از ﺟﻤﻠﻪ آﻫﻦ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ .ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺛﺮ ﺑﺮﻫﻤﮑﻨﺶ آﻫﻦ و ﺳﺮب، اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﮐﻮد ﮔﺎوي ﻏﻨﯽ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻟﺠﻦ ﮐﻨﻮرﺗﻮر ﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ زﯾﺴﺖ ﻓﺮاﻫﻤﯽ آﻫﻦ در ﯾﮏ ﺧﺎك آﻟﻮده ﺑﻪ ﺳﺮب اﻧﺠـﺎم ﺷﺪ.
ﻣﻮاد و روش ﻫﺎ :اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ آزﻣﺎﯾﺶ ﻓﺎﮐﺘﻮرﯾﻞ ﺳﻪ ﻓﺎﮐﺘﻮره در ﻓﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﺑﻠﻮك ﻫﺎي ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺗﮑﺮار در ﺷﺮاﯾﻂ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ اي به اﺟﺮا در آﻣﺪ.ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎي آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﻘـﺎدﯾﺮ 0 ، 15 و 30 تن در هكتار كود گاوي غني شده با 0 و 5 درصد وزني آهن خالص ازتركيب لجن كنورتور بود. علاوه براين ، خاك با مقادير 0، 200، 300 و 400 ميلي گرم سرب در كيلوگرم خاك از منبع نيترات سرب آلوده و به مدت يك ماه نگهداري شد. سپس كود گاوي غني شده به خاك آلوده به سرب اضافه شد و بذر ذرت ( سينگل كراس 704) كاشته شد بعداز گذشت 60روز از شروع آزمايش ، ويژگي هاي فيزيكي ، شيميايي خاك و غلظت آهن در خاك و گياه ذرت اندازه گيري شد.
ﯾﺎﻓﺘﻪ ها :اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﺎرﺑﺮد ﮐﻮد ﮔﺎوي از0 به 15 و 30 تن در هكتار در خاك آلوده به 300ﻣﯿﻠﯽﮔﺮم ﺳـﺮب در ﮐﯿﻠـﻮﮔﺮم ﺧﺎك به ترتيب باعث افزايش 21 و 35 ﺑﺮاﺑﺮي در ﻣﻘﺪار آﻫﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﻋﺼﺎره ﮔﯿﺮي ﺑﺎ DTPA شد . ﻣﺸﺎﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ، ﻏﻠﻈﺖ آﻫﻦ رﯾﺸﻪ و ﺷﺎﺧﺴﺎره ﻧﯿﺰ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ، ﺑﻪﻃﻮري كه كاربرد 30 تن در ﻫﮑﺘـﺎر ﮐـﻮد ﮔـﺎوي( در ﺧـﺎك آﻟـﻮده ﺑـﻪ 200 ﻣﯿﻠﯽ ﮔﺮم ﺳﺮب در ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم ﺧﺎك ) ﺑﻪ ترتيب باعث افزايش 7 و 12/3 برابري در ﻏﻠﻈﺖ آﻫﻦ رﯾﺸﻪ و ﺷﺎﺧﺴﺎره ﮔﯿﺎه ﺷد ﮐﻮد ﮔﺎوي ﻏﻨﯽ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻟﺠﻦ ﮐﻨﻮرﺗﻮر ﻧﯿﺰ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺘﯽ بر افزايش غلظت آهن ريشه و شاخساره گياه داشت ، به صورتي كه كاربرد 30تن در هكتار كود گاوي غني شده در خاك آلوده به 200 ميلي گرم سرب به ترتيب باعث افزايش 2 و 77 برابري در غلظت آهن ريشه و شاخساره گياه شد .
ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي :ﺑﯿﺶ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار آﻫﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﻋﺼﺎره گيري با DTPA و ﻏﻠﻈ ﺖ آﻫﻦ رﯾﺸﻪ و شاﺧﺴﺎره در ﺧـﺎك ﻏﯿﺮآﻟـﻮده وﺗﯿﻤﺎر شده با 30 تن در هكتار كود گاوي غني شده با 5 درﺻﺪ آﻫﻦ ﺧﺎﻟﺺ از ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻟﺠﻦ ﮐﻨﻮرﺗﻮر ﺑﻮد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺛـﺮ آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺘﯽ ﺳﺮب و آﻫﻦ، افزايش آلودگي خاك به سرب باعث گاهش معني دار فابليت زيست فراهمي آهن در خاك ، ريشه و شاخساره گياه شده است . نتايج كلي اين پژوهش بيانگر آن است كه كاربرد كود گاوي غني شده با 5 درصد آهن خالص از تركيب لجن كنورتور ، توانسته است باعث افزايش قابليت زيست فراهمي آهن در خاك و گياه شود ، هر چند كه در اين ميان نقش كاربرد كود گاوي در كاهش قابليت زيست فراهمي سرب و به دنيال آن افزايش قابليت زيست فراهمي آهن در خاك ( اثر رقابتي آهن و سرب ) نبايد ناديده گرفته شود .
چكيده لاتين :
Background and Objectives: Nowadays, different materials such as applying Fe chelates, soil acidifying materials and industrial wastes are used to correct soil Fe deficiency. Slag and convertor sludge of steel factories are useful as a reclamation material for Fe nutrition among the industrials wastes for this purpose. These materials contain considerable amount of Fe produced in large quantities every year. Application of slag and convertor sludge to soil may affect bioavailability and chemical forms of Fe in soil. On the other hand, environmental pollution caused by heavy metals such as lead (Pb) is a serious and growing problem and can affect nutrient management such as Fe. Considering interaction of Fe and Pb, this research was performed to investigate the effect of converter sludge enriched cow manure on the changes in Fe bio-availability in a Pb polluted soil.
Materials and Methods: A factorial experiment with a randomized complete block design with 3 factors in three replications was conducted in greenhouse conditions. Treatments were consisting of applying enriched cow manure (0, 15 and 30 t ha-1) with 0 and 5% pure Fe from converter sludge. In addition, the soil was polluted with Pb from Pb(NO3)2 source at the rates of 0, 200, 300 and 400 mg Pb kg-1 soil and incubated for one month. Then, the enriched cow manure was added to the Pb polluted soil and corn (Zea mays L. single grass 704) seeds were sown. After 60 days from the experiment, soil physio-chemical properties and soil and plant Fe concentration were measured.
Results: Increasing the loading rate of cow manure from 0 to 15 and 30 t ha-1 in a Pb polluted soil (300 mg Pb soil-1) caused an increasing in DTPA extractable-Fe by 21 and 35 times, respectively. Similar to this result, root and shoot Fe concentration was also increased, as, applying 30 t ha-1 cow manure in a polluted soil (200 mg Pb soil-1) caused an increasing in root and shoot Fe concentration by 7 and 12.3 times, respectively. Enriched cow manure with converter sludge had also a positive effect on root and shoot Fe concentration, as, applying 30 t ha-1 enriched cow manure in a Pb polluted soil (200 mg Pb soil-1) caused an increasing in root and shoot Fe concentration by 2 and 7.7 times, respectively.
Conclusion: The greatest DTPA extractable Fe and root and shoot Fe concentration was belong to the non-polluted soil treated with 30 t ha-1 cow manure enriched with 5% Fe pure from converter sludge. Considering the interaction effect of Fe and Pb, increasing the soil Pb pollution caused the significant decreasing in soil Fe availability and root and shoot Fe concentration. The result of this study showed that applying cow manure enriched with 5% Fe pure from converter sludge can probably increase soil and plant Fe bio-availability. However, the role of applying cow manure on decreasing Pb bio-availability and thereby, increasing soil Fe bio-availability (iron and lead competitive effect) cannot be ignored.
