گنجايش تثبيت پتاسيم و ويژگي هاي بار در شماري از خاك هاي آهكي استان همدان

Potassium Fixation Capacity and Charge Characteristics in Some Calcareous Soils of Hamadan Province

تثبيت پتاسيم به وسيله كاني هاي رسي فرآيند مهمي است كه قابليت دسترسي پتاسيم توسط گياهان را تحت تاثير قرار مي دهد. اطلاعات درباره تثبيت پتاسيم در خاك هاي همدان محدود است. هدف اين پژوهش تعيين ظرفيت تثبيت پتاسيم و شاخص تثبيت پتاسيم در 10 نمونه از خاك هاي سطحي استان همدان و ارتباط آنها با ويژگي هاي بار بود. بار صفحات چهار وجهي خاك ها پس از اشباع كردن خاك ها با كلريد ليتيم و حرارت دادن در دماي 300 درجه سلسيوس براي كاهش بار صفحه هشت وجهي به نزديك صفر تعيين شد. ظرفيت تثبيت پتاسيم با افزودن 6 غلظت مختلف پتاسيم با استفاده از نمك كلريد پتاسيم و سه چرخه متناوب خشك و مرطوب شدن تعيين شد. نتايج نشان داد كه دامنه گنجايش تبادل كاتيوني صفحات چهار وجهي و هشت وجهي به ترتيب 0/16-6/4 و 9/4-8/0 سانتي مول بار در كيلوگرم بود. دامنه تغييرات گنجايش تبادل كاتيوني بخش معدني و آلي به ترتيب 9/20-1/6 و 7/9-97/0 سانتي مول بار در كيلوگرم بود. گنجايش تثبيت پتاسيم با افزايش كاربرد پتاسيم افزايش يافت. ميانگين ظرفيت تثبيت پتاسيم خاك ها در دامنه 3/175-2/58 ميلي گرم در كيلوگرم خاك بود. شاخص تثبيت پتاسيم در دامنه 67/0-23/0 بود. شاخص تثبيت پتاسيم با گنجايش تبادل كاتيوني صفحه هشت وجهي، گنجايش تبادل كاتيوني كل، گنجايش تبادل كاتيوني بخش معدني، گنجايش تبادل كاتيوني بخش آلي، پتاسيم تبادلي و پتاسيم غير تبادلي هم بستگي معني داري داشت. نتايج اين پژوهش نشان داد كه شاخص تثبيت پتاسيم در خاك هاي مطالعه شده تغييرات زيادي داشت. بنابراين اين ويژگي بايددر آزمون خاك پتاسيم در نظر گرفته شود.

Potassium (K) fixation by phyllosilicates clay minerals is a very important process influencing the availability of K for plants. Information about K fixation is limited in Hamadan soils. The objectives of this research were to determine potassium fixation capacity (PFC) and potassium fixation index (PFI) of 10 surface soils of Hamadan province and the correlation of these parameters with soil charge characteristics. Potassium fixation capacity was obtained using six different levels of added K as KCl and three wetting and drying cycles. Also charge characteristics of soils were determined. Tetrahedral CEC of soils was determined after saturation of samples with LiCl and heating at 300 oC to reduce octahedral charge near zero. The results showed that tetrahedral and octahedral CEC ranged from 4.6 to 16.0 and 0.8 to 4.9 cmolckg-1 respectively. Mineral and organic portion CEC ranged from 6.1 to 20.9 and 0.97 to 9.7 cmolckg-1 respectively. The amount of PFC increased with increasing added K. Mean amount of PFC ranged from 58.2 to 175.03 mgkg-1. Potassium fixation index ranged from 0.23 to 0.67. The results of correlation studies indicated that PFI were significantly correlated with octahedral CEC, mineral and organic portion CEC, total CEC, exchangeable and nonexchangeable K. The results of this research showed that PFI very different in soils. So that this parameter should be consider in K soil testing.