تغييرات غلظت گازهاي گلخانه‌اي دي‌اكسيد كربن و متان در ارتباط با متغيرهاي محيطي در ايران

Concentration in Changes of CO2 and CH4 Greenhouse Gases Relation to Environmental Variable in Iran

تغيير اقليم و گرمايش جهاني به‌‌دليل افزايش ميزان گازهاي گلخانه‌‌اي باعث به‌‌وجود آمدن نگراني‌‌هاي گسترده‌‌اي در جوامع ملي و بين‌المللي شده‌‌اند. دي‌اكسيد كربن و متان به‌‌عنوان مهم‌‌ترين گازهاي گلخانه‌‌اي بوده كه مسئول بيش از 80 درصد گرمايش جهاني ناشي از انتشار گازهاي گلخانه‌‌اي هستند. در مطالعه حاضر با استفاده از داده‌‌هاي سطح 2 ماهواره GOSAT، محصولات MOD13Q1 و MOD11C3 ماهواره موديس و پارامترهاي اقليمي سازمان هواشناسي با استفاده از روش رگرسيون خطي چند متغيره به دو شيوه هم‌زمان و گام به گام به بررسي ارتباط غلظت گاز‌‌هاي گلخانه‌‌اي دي‌اكسيد كربن و متان با متغيرهاي NDVI، LST، دما، رطوبت و ارتفاع در سطح ايران پرداخته شد. مطابق با نتايج، ارتباط منفي بين گازهاي دي‌اكسيد كربن و متان با متغيرهاي NDVI، HUM، HIG و ارتباط مثبت با متغيرهاي LST و TEM در فصول مختلف سال 2013 مشاهده شد. اين روابط بيان مي‌‌كنند كه با افزايش رطوبت، ارتفاع و شاخص نرمال شده اختلاف پوشش گياهي و كاهش دماي هوا غلظت گازهاي‌‌ دي‌اكسيد كربن و متان جو كاهش پيدا مي‌‌كند. با توجه به نتايج، پوشش گياهي در فصل بهار مهم‌ترين عامل در تغييرات گاز دي‌اكسيد كربن و متان است در صورتي كه در ساير فصول سال پارامترهاي اقليمي نقش پررنگ‌‌تري در ارتباط با اين گازها نشان مي‌‌دهد.

Global warming and climate change due to increasing greenhouse gases (GHGs) concentration caused widespread concerns in the national and international societies. Carbon dioxide and methane as the most important greenhouse gases in the atmosphere account for more than about 80% of global warming due to greenhouse gases emission. In this study, Multivariate linear regression (method: enter and stepwise) was used to determine the relationship of CO2 and CH4 concentration with NDVI, LST, humidity, and temperature by GOSAT TANSO-FTS level 2 data, MODIS products (MOD13Q1 and MOD11C3), and meteorological parameters (Temperature and Humidity) in Iran. According to the results, the negative correlation among GHGs and NDVI, HUM, and HIG and the positive correlation among these gases and LST and TEM were observed in different seasons of 2013. These correlations showed concentration of carbon dioxide and methane diminished in the study area by increase in humidity, elevation and NDVI and decrease in LST. In spring, important factor in change of CO2 and CH4 was NDVI while, in other seasons climatic parameters were important.