كليدواژه :
توسعۀ منطقه‌اي , رفاه اجتماعي جامعۀ محلي , منطقۀ آزاد ارس , مناطق آزاد
چكيده فارسي :
ايجاد مناطق آزاد تجاري صنعتي در مناطق خاص كشور يكي از طرح‌ها و اقداماتي است كه غالباً از سوي كشورها براي توسعه و رفاه اجتماعي مردم منطقه انجام مي‌شود. در ايران نيز در دهه‌هاي اخير اين طرح‌ها در مناطق مختلف كشور به اجرا در آمده كه ايجاد منطقۀ آزاد ارس يكي از اين مناطق است. هرچند ديدگاه‌هاي پرمناقشه اي در خصوص تاثيرات اين مناطق ارائه شده كه غالباً از بي‌تاثيري اين طرح‌ها حكايت دارد، در اين زمينه به ويژه در مورد منطقۀ مزبور در مورد شاخص‌هاي رفاهي و از منظر ساكنان محلي كمتر كار تحقيقي انجام شده است. از اين رو اين تحقيق با الهام از ديدگاه فرگوسن، كه معتقد است طرح‌هاي توسعه‌اي خواه ناخواه تغييراتي را سبب مي‌شوند كه نه كاملاً مثبت‌اند نه منفي، و با بهره‌گيري از روش مقايسه‌اي به مطالعۀ پيامدهاي منطقۀ آزاد ارس بر ابعاد رفاهي در اين منطقه پرداخته است. داده‌هاي اين پژوهش از 470 نمونه و بر اساس پيمايش و با استفاده از فنوني چون پرسشنامه و مشاهده گردآوري شده است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد هرچند منطقۀ آزاد ارس نيز به مانند ساير مناطق آزاد ايران نتوانسته در كل به آن اهداف خود نايل آيد، ولي از ديدگاه ساكنان محلي تاثيرات آن در حوزه‌هاي مختلف رفاهي يكسان نبوده است. براي مثال در زمينه‌هايي چون بهداشت و درمان، آموزش، وضعيت اشتغال تاثيرات مثبت جزيي داشته است، در زمينه‌هايي مانند وضعيت تامين اجتماعي و نياز به سازمان‌هاي حمايتي و غيره تقريباً تاثيرات خنثي بوده ولي در مواردي مانند وضعيت مسكن و هزينه‌هاي مسكن تاثيرات خيلي منفي داشته است. همين طور، اغلب موجب شكل‌گيري مهاجرت معكوس و افزايش غريبه‌ها در منطقۀ آزاد تجاري صنعتي ارس شده است.
چكيده لاتين :
The creation of free trade zones in the specific regions of the country is one of the plans and initiatives that are often undertaken by the states to develop the region and improve its people social welfare. In Iran, in recent decades, these projects have been implemented in different regions of the country, which Aras Free Zone is one of these projects. Although significant controversies have been made on the impacts of these areas, which have often been referred to ineffectively, less research has been done, especially on the area under study regarding welfare indicators. Hence, this research inspired by Ferguson's notion that developmental plans would unintentionally lead to changes that were neither quite positive nor negative, and using the comparative method examines the outcomes of the Aras Free Zone on indicators Social welfare in this region. The findings show that although the Aras Free Zone, like other free zones of Iran, has not achieved its goals in general, its effects in various welfare indicators have not been the same. For example, in such indicators as health care, education, employment status has had some positive effects. Nevertheless, in other indicators such as social security and the need for supportive organizations and the economic situation (economic welfare), it has almost neutral effects. Simultaneously, in some indicators, such as housing conditions and Housing costs have had very negative effects. Similarly, it often leads to the formation of reverse immigration and the rise of strangers in the Aras commercial-industrial free zone.
