قراسوران‌هاي فارس و نقش آن‌ها در حفظ امنيت راه‌هاي فارس با واكاوي نقش نيروهاي انگليسي (از دوره قاجار تا پايان جنگ جهاني اول)

يكي از مهم‌ترين ابزار موفقيت حكومت‌ها در طول تاريخ بشر حفظ نظم و امنيت براي رفاه مردم بوده و البته اين موضوع مستلزم وجود حكمرانان مقتدر بوده است. در عصر قاجار كه ايران مورد توجه قدرت-هاي جهان قرار گرفت، با توجه به معضلاتي كه حكومت با آن مواجه شد، امنيت با چالش اساسي مواجه شد. ايالت فارس به‌عنوان يكي از ايالت‌هاي وسيع كشور جزو ايالت‌هايي بود كه به علت وجود راه‌هاي تجاري كه از آن به مناطق ديگر كشور عبور مي‌نمود، اين ناامني را تجربه نمود. در مقاله‌ حاضر كه با روش تاريخي- توصيفي انجام شده، به نقش و گستره‌ قراسوران به‌عنوان حافظان امنيت راه‌هاي فارس در اين ايالت پرداخته مي‌شود. يافته‌هاي پژوهش حكايت از آن دارد كه قراسوران‌هاي فارس تا زماني كه اقتدار حكومت مركزي در اين ايالت برقرار بود و حقوق و مواجب خود را به‌موقع دريافت مي‌نمودند، در تأمين امنيت راه‌هاي فارس به‌خوبي عمل مي‌نمودند و زماني كه اين پرداخت‌ها با مشكل مواجه مي‌شد، اين امنيت رخت برمي‌بست. سوءاستفاده‌هاي مالي حكام راه‌هاي استحفاظي، تعداد كم قراسوران‌ها و ناامني كه ايلات مختلف (قشقايي، خمسه و ...) به آن دامن مي‌زدند، نيز در اين امر تأثيرگذار بود. اين موضوع علاوه بر شكايات تجار و عابرين راه‌ها، شكايت مأموران دولت انگليس را نيز در پي داشت. حفظ منافع تجاري دولت انگليس به‌ويژه در راه‌هاي شيراز- بوشهر و بوشهر- اصفهان از اولويت‌هاي اساسي اين دولت بود كه با دست‌اندازي خوانين جنوبي و ايلات و عشاير (ايل قشقايي و ...) با مشكل همراه بود و آنان به راه‌هاي مختلف و با انعكاس شكاياتشان به كنسولگري انگليس در هندوستان و وزارت داخله و خارجه درصدد برآمدند از اين تعديات جلوگيري نمايند. سرانجام با تأسيس نيروي ژاندارمري و جلوس رضاخان بر تخت سلطنت، تشكيلات قراسوراني منحل شد.