تأثير مديريت مبتني بر حفاظت بر ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي خاك جنگل‌هاي ارسباران

Effect of protection based management on physical and chemical properties of soil in Arasbaran forests

بررسي ويژگي­‌هاي خاك يكي از راه­‌هاي ارزيابي مديريت اعمال­‌شده بر رويشگاه­‌هاي جنگلي است. در پژوهش پيش‌رو به بررسي اثر مديريت مبتني بر حفاظت بر ويژگي­‌هاي خاك رويشگاه‌­هاي جنگلي منطقه ارسباران پرداخته شد. ابتدا منطقه حفاظت­‌شده و غيرحفاظتي (ديزمار) ارسباران به دو طبقه ارتفاعي 1000 تا 1500 متر و 1500 تا 2000 متر از سطح دريا تقسيم ­شد و در هر منطقه 22 نمونه خاك (در هر طبقه ارتفاعي 11 نمونه خاك) و درمجموع 44 نمونه خاك از عمق صفر تا 30 سانتي‌­متري دامنه‌­هاي شمالي اين جنگل­‌ها برداشت ­شد. آزمون­ تجزيه واريانس دوطرفه براي بررسي اثرات تيمار مديريت حفاظتي 45ساله و عامل ارتفاع از سطح دريا بر ويژگي‌هاي خاك انجام ­شد. نتايج نشان­ داد كه مديريت حفاظتي بر اسيديته (6/5)، هدايت الكتريكي ( ds/m1/45)، رطوبت گل اشباع (77/5 درصد)، كربن آلي (8/31 درصد)، رس (31/77 درصد)، شن (40 درصد)، نيتروژن كل (0/84 درصد)، پتاسيم قابل جذب (2475/86 ميلي گرم در كيلوگرم) و محتواي رطوبتي خاك (17/42 درصد) اثر معني­‌دار داشت و ميانگين تمامي اين شاخص­‌ها به­‌جز شن در منطقه حفاظت­‌شده بيشتر از منطقه غيرحفاظتي بود. همچنين، نتايج نشان­ داد كه عامل ارتفاع از سطح دريا بر وزن مخصوص ظاهري و محتواي رطوبتي خاك تأثير معني­‌داري داشت، به­‌طوري‌كه ميانگين وزن مخصوص ظاهري در طبقه ارتفاعي پايين (1/09 گرم بر سانتي­ متر مكعب) و ميانگين محتواي رطوبتي خاك در طبقه ارتفاعي بالا (17/92 درصد) بيشتر بود.نتايج اين پژوهش مؤيد تأثير قابل توجه رويكرد مديريت حفاظتي بر شاخص‌­هاي كيفيت خاك رويشگاه‌­هاي جنگلي بخش حفاظت‌شده منطقه ارسباران بود.

In order to evaluate the applied management function on forest habitats, soil properties will provide useful information. In the present study, the effect of conservation based management on soil properties of Arasbaran forest habitats has been investigated. At first, the protected (Dizmar) and non-protected area of Arasbaran is divided into two altitude classes of 1000-1500 and 1500-2000 m.a.s.l. In each region, 22 soil samples (11 soil samples per elevation class) and totally 44 soil samples were taken at 0-30 cm depths of Northern aspect of these forests in the summer of 2016. Two-way ANOVA tests were carried out to evaluate the effects of 46-year conservation management treatment on the soil properties. The results showed that conservation management has significant effect on acidity (6.5%), Electrical Conductivity (EC) (1.45 ds/m), saturation moisture (77.5%), organic carbon (8.31%), clay (31.77%), sand (40%), N (0.84%), K (2475.86 ppm) and soil water content (17.42%). The mean of all these parameters except the sand are higher in protected region than the non-protected region. Also, the results indicate that in the Arasbaran area, the treatment of altitude from the sea level had significant effect on the bulk density and soil water content of the area, so that the mean bulk density in the low altitude is higher, whereas the mean soil water content is higher in upon altitude. T he results of this research confirm the significant effect of conservation management approach on the soil quality indices of forest stands in the Arasbaran area.