پديد آورندگان :
صادق زاده، بهزاد موسسه تحقيقات كشاورزي ديم كشور , عابدي اصل، غلامرضا مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استا اردبيل , صادق زاده اهري، داود موسسه تحقيقات كشاورزي ديم كشور
كليدواژه :
تنوع ژنتيكي , توده بومي , شرايط ديم , گندم دوروم
چكيده فارسي :
ارزيابي صفات زراعي در توده‌هاي بومي و تعيين ارتباط آنها با عملكرد از اهميت ويژه‌اي در برنامه‌هاي اصلاحي برخوردار است. به همين منظور تعداد 76 توده بومي خالص شده گندم دوروم متعلق به بانك ژن موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر در قالب طرح آگومنت در چهار بلوك به همراه چهار شاهد در دو منطقه مراغه و اردبيل تحت شرايط ديم ارزيابي شدند. بر اساس نتايج حاصله، تنوع ژنتيكي براي صفات تعداد پنجه، طول سنبله، تعداد سنبلچه و دانه در سنبله، ارتفاع گياه و بويژه عملكرد مابين لاين‌ها مشاهده شد. در مراغه 7 لاين و در اردبيل 2 لاين عملكرد بالاتر و معني‌داري نسبت به شاهد گرديش داشتند. در منطقه اردبيل عملكرد دانه با صفات ارتفاع گياه (**31/0= r) و وزن هزاردانه (*23/0= r) همبستگي مثبت داشت. در منطقه مراغه نيز وزن هزاردانه (**58/0= r) همبستگي مثبت با عملكرد داشته ولي همبستگي آن با صفات تعداد روز تا خوشه‌دهي، تعداد روز تا رسيدگي، تعداد دانه و تعداد پنجه، منفي و معني‌دار بود. نتايج تجزيه رگرسيون در مراغه نشان كه وزن هزاردانه تاثير مثبت و تعداد روز تا رسيدن تاثير منفي بر عملكرد دانه دارند. بر اساس نتايج تجزيه عليت، وزن هزاردانه و صفت روز تا رسيدن به ترتيب بر روي عملكرد تاثير مثبت (50/0+) و منفي (27/0-) داشتند. نتايج تجزيه كلاستر بر اساس تمامي صفات مشترك اندازه گيري شده نشان داد كلاسترهايي از حداكثر عملكرد برخوردارند كه در آنها تعداد پنجه، تعداد دانه، تعداد روز تا خوشه‌دهي و رسيدن كمتر بوده و ارتفاع گياه و وزن دانه بيشتر باشد و بلعكس. عليرغم وجود اختلاف در بين مناطق مورد مطالعه در مورد تاثير صفات مورد مطالعه بر روي عملكرد، به دليل همبستگي مثبت و معني‌دار وزن هزاردانه با عملكرد، وزن دانه يكي از آسان‌ترين معيارهاي گزينش براي انتخاب لاينهاي با عملكرد بالا ميتواند به شمار آيد. بعلاوه، با توجه به كوتاه بودن فصل باراني در مناطق خشك انتخاب ارقام زودرس ميتواند به افزايش عملكرد منجر شود.
چكيده لاتين :
Evaluating of agronomic traits and their relationships with grain yield are important in plant breeding. In order to evaluate agronomic traits and their effects on grain yield, 76 durum wheat landraces as well as 4 local checks were studied in augmented design with 4 blocks under rainfed condition in Maragheh and Ardabil locations. The result showed that there is remarkable diversity among landraces for the traits of fertile tillers (FT), spike length, spiklet per spike, grain per spike (Gr), plant height (PLH), and grain yield. In Maragheh and Ardabil, 7 and 2 landraces had higher yield values than local check (Gerdish), respectively. The result of simple correlation coefficient in Ardabil showed that yield was positively coreelated with PLH (r=0.31**) and thousand kernel weight (TKW; r=0.23*). In Maragheh, TKW had positive correlation (r=0.58 **) with yield. In contrast, yield negatively associated with days to heading (DH), days to maturity (DM), Gr and FT. According to stepwise regression, the TKW and DM significantly affected the yield. Based on path coefficient analysis, the TKW positively increased the yield, whereas the DM negatively affected the yield. Cluster analysis divided the landraces into 4 and 3 clusters in Maragheh and Ardabil, respectively. Cluster analysis showed that landraces with lower FT, Gr, DH, DM as well as with higher TKW and PLH had higher yield. Despite of being differences between the locations regarding the effect of traits on the yield, it can be concluded that selection based on TKW could be most effective in rainfed conditions because of its positive correlation with yield under both conditions. Moreover, selection based on early maturity could improve yield in drylands.
