ارزيابي شاخص‌هاي رشد چند ژنوتيپ گندم نان تحت شرايط ديم و آبياري تكميلي

Study on Crop Growth Rate and Relative Growth Rate in bread wheat genotypes under rainfed and supplementary irrigation conditions

به منظور بررسي شاخص‌هاي رشد ژنوتيپ‌هاي مختلف گندم نان ديم در دو شرايط ديم (تنش خشكي) و آبياري تكميلي، تعداد 20 ژنوتيپ انتخابي از آزمايش‌هاي به‌نژادي گندم ديم و خزانه‌هاي بانك ژن ايران به همراه ارقام زراعي سرداري و آذر2 در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 4 تكرار در سال زراعي 1387-1386 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي ديم مراغه مورد ارزيابي قرار گرفتند. براي تعيين سرعت رشد گياه و سرعت رشد نسبي محصول، در طي مراحل مختلف نمو گندم از اندام‌هاي هوايي ژنوتيپ‌ها نمونه گيري به ‌عمل آمد. نتايج نشان داد كه در شرايط ديم لاين Dogu88/Ghafghaz و در شرايط آبياري تكميلي ژنوتيپ بومي GB-61، ‌لاين‌هاي اصلاح شده Dogu88/Ghafghaz و PTZNISKA/UT1556-170//UNKNOWN و رقم آذر 2 با دارا بودن سرعت رشد بالا، عملكرد دانه بالايي داشتند. در شرايط ديم سرعت رشد نسبي ژنوتيپ‌هاي GB- 61، GB- 252، Sardari HR-20، 92 ZHONG257 و آذر 2 نسبت به بقيه ارقام از شيب تندي برخوردار بوده و به همين دليل تجمع ماده خشك در آن‌ها سريع‌تر بود. نمودار RGR نشان داد كه در شرايط ديم، سرعت رشد نسبي بالا به تنهايي موجب افزايش عملكرد دانه نمي‌شود بطوريكه در شرايط تنش خشكي، ژنوتيپ‌هايي با عملكرد بالا داراي سرعت رشد نسبي پايين بودند در حالي كه در شرايط آبياري تكميلي اين روند متفاوت بوده و لاين‌هايي با عملكرد دانه بالا داراي سرعت رشد نسبي بالايي بودند.

In order to study physiological characteristics of rainfed bread wheat genotypes, an experiment was conducted with 20 genotypes in a randomized complete block design with 4 replications under rainfed and supplementary irrigation conditions. This experiment was carried out at the Dryland Agricultural Research Institute (DARI) in Maragheh during 2007-2008. To determine growth indices, sampling was carried out during growing season. The results revealed that genotype 7 in rainfed and genotypes 1, 7, 12 and 22 in supplementary irrigation conditions had both high CGR and high grain yield. Relative growth rate curve of genotypes 1, 3, 7, 9, 19 and 22 sharply increased than the rest in rainfed condition, so their dry matter accumulation will be faster. This study indicates that high relative growth rate (RGR) cannot be considered the only factor of high grain yield under stress condition, because some high yielding genotypes had low RGR. By contrast, genotypes with high RGR produced high grain yield in supplementary condition.