بازشناسيِ تأثير گروه هاي ذي نفوذ داخلي بر ناكارآمدي نظام ديوان سالاري ايران در دوره قاجار

Recognition of the Impact of Internal Participation Groups on Inefficiencies of Iranian Biblical System in Qajar Period

تأثيرگذاري گروه ­هاي ذي نفوذ داخلي بر ساختار و نظام ديوان­سالاري دورۀ قاجار – به ويژه در شرايط فقدان تاريخي قانون در كشور- نه براساس مصالح عمومي و منافع ملي بلكه معمولاً بر وفق منافع گروهي و بر پايۀ سليقه، و هوي و هوس­هاي شخصي صورت مي­پذيرفت. در اين دوره نيز، همانند ادوار پيشين، مناصب ديواني توسط پادشاه و براساس تشخيص شخصي ميان افراد و گروه­هاي ذي نفوذ در ساختار قدرت – نظير شاهزادگان، رؤساي ايلات، روحانيان و مقامات ارشد ديواني- تقسيم مي­شد. اين گروه­ها با كسب درآمدهاي نامشروع از مناصب و موروثي كردن آن­ها و سوءاستفاده­هاي مستمر از جايگاه و قدرت­شان، آنهم با شيوه­هاي گوناگون از جمله ارتشاء، ايجاد «شبه­ كاست­ هاي» متصلب و گسترش شبكه­هاي گستردۀ فساد در تشكيلات اداري كشور و هم­چنين نهادينه كردن پديدۀ «تبارگماري» از مهمترين عوامل بازدارندۀ «تحرك شغلي»، «تحرك اجتماعي» و تحول و در مجموع، ار مواضع ناكارآمدي نظام ديوان سالاري ايران محسوب مي­شوند. آميزه­اي از روحيات و ويژگي­هاي مخرب و ضد تحول توسعۀ گروههاي ياد شده – نظير «خويشاوندسالاري» (به جاي «شايسته ­سالاري»)، «ارادت­ورزي» (به جاي «قاعده­ورزي») فروش و به مزايده گذاردن مناصب، فساد گسترده و سازمان يافتۀ مالي و اداري، تملق­گويي و «اطاعت محض»، و رقابت­هاي ناسالم (به صورت درگيري­هاي توام با خشونت و حذف افراد)، ... در تاروپود نظام اداري كشور مستقر و نهادينه شد.

The influence of the internal influence groups on the structure and system of the bourgeoisie of the Qajar period, especially in the context of the historical loss of law in the country, was based not on public interests and national interests, but on the basis of personal interests, personal interests and personal hobbies.