كليدواژه :
كلزا , فسفر , انتقال مجدد , آبياري تكميلي , تاريخ كاشت
چكيده فارسي :
اثر تاريخ كاشت و آبياري تكميلي بر عملكرد دانه و توزيع و انتقال مجدد فسفر در كلزا (B. napus L.) در يك مطالعه زراعي دو ساله (86-1384) در ايستگاه تحقيقات كشاورزي گنبد بررسي شد. اين آزمايش به صورت اسپليت پلات در قالب طرح پايه بلوكهاي كامل تصادفي و در دو شرايط آبياري تكميلي و ديم انجام شد. پنج تاريخ كاشت 15 آبان، 15 آذر، 15 دي، 15 بهمن و 15 اسفند در كرت هاي اصلي و دو رقم هايولا401 و آرجياس003 در كرتهاي فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه با تاخير در كاشت درصد فسفر اندامهاي هوايي افزايش يافت. همچنين دامنه تغييرات درصد فسفر در ساقه، برگ و غلاف در مرحله شروع پر شدن دانه براي دو سال انجام آزمايش و دو شرايط آبياري تكميلي و ديم به ترتيب 0/22-0/12، 0/44-0/26 و 0/80-0/49 درصد بود. براي مرحله رسيدگي فيزيولوژيك دامنه تغييرات درصد فسفر در ساقه+پوسته غلاف، برگ و دانه بهترتيب0/10-0/40، 0/24-0/16 و 0/74-0/56 درصد بود. ميانگين فسفر دانه در مرحله رسيدگي فيزيولوژيكي در دو رقم هايولا401 و آرجياس003 در شرايط آبياري تكميلي به ترتيب 17/2 و 13/8 كيلوگرم در هكتار و در شرايط ديم به ترتيب 13/5 و 11/0 كيلوگرم در هكتار بود. بين مقدار فسفر اندام هاي هوايي در فرايند حركت مجدد با عملكرد دانه رابطه مثبت قوي وجود داشت، كه نشان دهنده نقش مهم فسفر اندام هاي هوايي در فرايند انتقال مجدد بود. رابطه تواني بين سهم فرايند انتقال مجدد فسفر ساقه و برگ در عملكرد دانه با عملكرد دانه منفي و قوي بود و به ترتيب 90 و 85 درصد از تغييرات در هيبريد هايولا401 و 93 و 91 درصد از تغييرات در رقم آرجي اس003 را توجيه كرد، كه نشان دهنده افزايش سهم انتقال مجدد فسفر در عملكرد دانه تحت شرايط تنش بود. دامنه تغييرات درصد و عملكرد روغن قابل توجه و به ترتيب 43/1-28/0 درصد و 1715-46 كيلوگرم در هكتار بود. تاريخ هاي كاشت زود سبب شد تا بارندگي هاي پاييزه و زمستانه با مراحل حساس رشد گياه مطابق شده و تنش گرماي انتهاي فصل رشد كاهش يابد، كه سبب افزايش عملكرد دانه شد. در هر دو سال، بيشترين عملكرد زماني به دست آمد كه گياه در اواسط آبان كاشته شد.
چكيده لاتين :
To study the effect of sowing date and supplemental irrigation on grain yield and distribution and remobilization of phosphorus in canola (Brassica napus), this experiment was carried out in 2 years (2005-07) in research station of Gonbad. The study was carried out in two types of irrigation treatments (rainfed, supplemental). Both experiments were carried out in randomized complete block design (RCBD) arranged in split-plot. The main plot factor was five sowing dates (6 Nov., 6 Dec., 4 Jan., 5 Feb., 5 Mar.) and sub-plot factor was two cultivars (Hyola401 and RGS003). Late sowing date increased shoot P concentration. At the beginning of grain filling, P concentration of stem, leaf and pod ranged from 0.12 - 0.22%, 0.26 - 0.44%, and 0.49 - 0.80%, respectively. At maturity, P concentration of stem with pod-sheet, leaf and grain ranged from 0.04 - 0.10%, 0.16 - 0.24%, and 0.56 - 0.74%, respectively, across years and irrigation conditions. At maturity, mean grain P of Hyola401 and RGS003 cultivars were 17.2 and 13.8 kg/ha in irrigated; and 13.5 and 11.0 kg/ha at rainfed condition. The existence of positive correlation between grain yield and shoot P remobilization rate shows the importance of shoots P in higher yield. The contribution of stem and leaf P remobilization on seed yield was strong and negative, explaining 90 and 85% of the variation for Hyola401 and 93 and 91% of that for RGS003, respectively; indicating the increase of P remobilization contribution in seed yield under stress conditions. Early sowing date could accelerate plant growth and phenological stages, hence, plant can escape from terminal heat stress. This led to increase in seed yield.
