بازشناسي تكنولوژي هوشمند قنات از دريچه لايه‌هاي شناختي

The Vital System of Qanat and Openness to Different Fields of Consciousness Intelligent Technology in Iran

تكنولوژي قنات با وجود اجزايي ساده داراي ماهيتي پيچيده است كه برآمده از دانش‌سرزميني و آگاهي جمعي نسل‌هاي مختلف نسبت به محيط جغرافيايي و فرهنگي خود بوده است به طوريكه به لايه‌هاي مختلف آگاهي همچون اقليم، حوضه‌هاي آّبريز، جغرافيا، توليد و مصرف در شهر و روستا، فرهنگ و آيين گشودگي و مبادله اطلاعاتي دارد. ماهيت قنات، لزوماً ابزار آبرساني صرف نيست بلكه تكنولوژي است خودگردان، زاينده، خودتنظيم و خودآگاه نسبت به محيط اطراف خود كه همچون موجود هوشمند قابليت انعطاف‌پذيري در برنامه را نسبت به بي‌نظمي‌هاي طبيعي دارد لذا براي اين تكنولوژي بومي، مي‌توان درجاتي از آگاهي و هوش مصنوع متصور شد. اين مقاله با روش كيفي، مقايسه تطبيقي و استفاده از سه منظر پديدارشناسي، پيچيدگي و نظريه شبكه-كنش به يك چارچوب نظري براساس پيوستگي ذهن و ماده و مراتب آگاهي در تكنولوژي ‌رسيد، از منظر اين چارچوب، لايه‌هاي شناختي و درجات آگاهي و شعورمندي تكنولوژي بومي همچون قنات بررسي شد. و نشان داده است ماهيت قنات نه تنها از تكنولوژي مدرن متفاوت بوده بلكه به لحاظ روش فكري ارزش پارادايمي دارد و به‌عنوان سرنمون در شهر ‌شناختي مطرح شد.در اين مقاله، در هم­تنيدگي قنات با شبكه‌هاي شهر، مردم و جغرافيا در بازه شهرهاي ايران بررسي شده و در نهايت مدلي در تكنولوژي هوشمند براي توسعه شهرهاي آينده ايران معرفي شده است.

Despite having very simple components, Qanat is a complex phenomenon which has emerged from indigenous knowledge and a collective intelligence inherited through many generations. The technology of the Qanat benefits from a deep understanding of climate, water basins, geography, culture, religion, architecture and city planning. Qanat is not just an instrument for water supply, but rather it is a self-organizing old machine, which is generative, self-regulating and flexible towards its environment and the natural irregularities that occur around it. Because of the informational connection of this phenomenon to the upper layers of consciousness, one can assume an artificial mind for this primordial machine. By dismissing dualectic and oppositional theories, this paper focuses on the continuity of mind and matter in technology, and attempts to demonstrate that the concept of the Qanat is fundamentally different from modern technology and as a model of thought it has paradigmatic value which can become a prototype for Cognitive Architecture and Cognitive Urbanism. In this paper we have explained Qanat and its productive networks with city, people, nature, geography.