ارزيابي تأثير برنامه آموزشي سواد سلامت به كاركنان بهداشتي بر ارتقاي خودكارامدي بيماران داراي بيماري مزمن

Assessment of the Effect of a Health Literacy Educational Program for Health Personnel on Promoting Self-Efficacy among Patients with Chronic Diseases

مقدمه: سواد سلامت، ميزان ظرفيت هر فرد براي كسب، تفسير و درك اطلاعات اوليه از خدمات سلامتي براي اخذ تصميم‌گيري مناسب مي‌باشد. اين مطالعه، با هدف تعيين تأثير برنامه آموزش سواد سلامت ارتباطي به كاركنان مراكز بهداشتي- درماني بر ارتقاي خودكارامدي بيماران داراي بيماري مزمن در شهر مشهد اجرا شد. روش‌ها: پژوهش حاضر يك مطالعه تجربي از نوع مداخله قبل و بعد شاهددار تصادفي شده بود كه بر روي 240 نفر از بيماران داراي بيماري مزمن به روش نمونه‌گيري تصادفي چند مرحله‌اي انجام گرديد. مداخله آموزشي مبتني بر سواد سلامت بر اساس چهار مهارت ارتباط گفتاري، نوشتاري، توانمندسازي و بهبود سيستم‌هاي حمايتي، طراحي و طي سه جلسه بحث گروهي متمركز و يك كارگاه آموزشي براي 12 نفر از كاركنان بهداشتي (پزشك، پرستار،كارشناس تغذيه و بيماري‌ها) درگروه آزمون انجام شد. ابزار جمع‌آوري داده‌ها شامل پرسش‌نامه ارزيابي سواد سلامت، مراقبت اوليه در بزرگسالان و خودكارامدي در بيماري مزمن بود. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS و آزمون‌هاي t، ANOVA و 2χ با در نظر گرفتن سطح معني‌داري كمتر از 5 درصد تجزيه و تحليل گرديد. يافته‌ها: بيماران در دو گروه از نظر متغيرهاي فردي با يكديگر تفاوت معني‌داري نداشتند (063/ = P). بعد از مداخله، تفاوت آماري معني‌دار در ميانگين سواد سلامت كاركنان (0/007 = P)، سواد سلامت بيماران (0/001 > P) و خودكارامدي بيماران (0/003 = P) در گروه مداخله مشاهده گرديد. نتيجه‌گيري: مداخلات آموزشي جهت ارتقاي سواد سلامت ارتباطي كاركنان بهداشتي در گروه مداخله در ارتقاي خودكارامدي بيماران در مقايسه با آموزش‌هاي رايج در مراكز بهداشتي- درماني، مؤثرتر مي‌باشد.

Background: Health literacy is the degree to which individuals have the capacity to obtain, process, and understand basic information on health services in order to make appropriate health decisions. The purpose of this study was to determine the effect of a health literacy educational program for the staff of health centers in Mashhad on promoting self-efficacy in patients with chronic diseases. Methods: This randomized clinical trial was conducted on 240 patients with chronic diseases in two experimental and control groups in pre-intervention and post-intervention stages. The participants were selected using multistage random sampling. The intervention was designed based on the 4 communication skills of speaking, writing, enabling, and improving support systems. The intervention was performed in 3 sessions of focus group discussions and a workshop for 12 personnel (doctors, nurses, dietitians, and disease experts) in the experimental group. The data collections tools consisted of the Health Literacy Assessment Questionnaire, Adult Primary Care Questionnaire, and Chronic Disease Self-Efficacy Scale. Data were analyzed using independent t-test, chi-square test, and ANOVA in SPSS software. The significance level in all tests was considered as less than 5%. Findings: The patients in the two groups did not differ significantly in terms of demographic variables before the intervention (P = 0.063). Significant differences were observed in personnel’s health literacy (P = 0.007), patients’ health literacy (P < 0.001), and patients’ self-efficacy (P = 0.003) in the experimental group after the intervention. Conclusion: Based on finding, educational interventions to improve the health literacy of staff are more effective on the improvement of patients’ self-efficacy in comparison with education programs provided in health centers.