اثربخشي درمان شناختي-رفتاري بي‌خوابي (سنتي و مبتني بر اينترنت ) بر حافظه روزمره افراد مبتلا به بي‌خوابي همبود با افسردگي

Effectiveness of cognitive behavioral therapy for insomnia (traditional and Internet-based) on everyday memory of people with insomnia and comorbid depression

مقدمه: بي‌خوابي يكي از شايع‌ترين شكايت هاي عمومي است. بي­خوابي بر عملكردهاي شناختي از جمله حافظه تاثير مي­گذارد. حافظه نقش مهمي در فعاليت هاي روزمره افراد دارد. هدف پژوهش حاضر بررسي اثر بخشي درمان شناختي-رفتاري بي­خوابي سنتي و درمان شناختي-رفتاري بي­خوابي مبتني بر اينترنت بر حافظه روزمره افراد مبتلا به بي­خوابي همبود با افسردگي است. روش: روش پژوهش شبه تجربي با طرح پيش‌آزمون-پس‌آزمون و پيگيري براي دو گروه آزمايش و كنترل است. با استفاده از روش نمونه­گيري دردسترس 45 نفر از كاركنان و اساتيد دانشگاه فرهنگيان كه در پرسشنامه كيفيت خواب پترزبورگ (PSQT) و پرسشنامه افسردگي بك (ويرايش دوم) نمره بالاتر از برش كسب كردند و از طريق مصاحبه تشخيصي بر اساس ملاكهاي تشخيصيDSM5، افسردگي و بي­خوابي داشتند، انتخاب شدند. با استفاده از گمارش تصادفي، در هر سه گروه (گروه هاي آزمايش و كنترل) 15 نفر جايگزين شدند. گروه هاي آزمايش 6 جلسه درمان شناختي-رفتاري براي بي‌خوابي بر اساس پروتكل ادينگر و كارني (2015) دريافت كردند. نحوه ارائه درمان در دو گروه متفاوت بود. آزمون حافظه رفتاري ريورميد سه بار (قبل از درمان، بعد از آخرين جلسه درمان و يك ماه بعد از درمان) اجرا شد. براي تحليل داده­ها از تحليل واريانس مختلط و بن­فروني استفاده شد. يافته­ها: هر دو گروه آزمايش نسبت به گروه كنترل در حافظه كلامي، جهت­يابي، حافظه مربوط به آينده و شاخص حافظه­ي كلي، نمره بيشتري كسب كردند. در حافظه ديداري گروه درمان شناختي-رفتاري بي­خوابي سنتي CBT-I نسبت به گروه درمان شناختي-رفتاري بي­خوابي مبتني بر اينترنت ICBT-I و كنترل، نمره بيشتري كسب كرد. در عامل يادگيري جديد گروه درمان شناختي-رفتاري بي­خوابي مبتني بر اينترنت، نسبت به گروه درمان شناختي-رفتاري بي­خوابي سنتي و كنترل، نمره بيشتري كسب كرد. درعامل حافظه فضايي بين سه گروه، تفاوت معني­داري ديده نشد. نتايج پيگيري، پايا بودن درمان را تاييد كرد. نتيجه­گيري: هر دو شيوه درمان در بازتواني شناختي و كاهش مشكلات حافظه روزمره در افراد مبتلا به بي­خوابي همبود با افسردگي موثر است.

Introduction: Insomnia is a common sleep complaints in the general population. Insomnia affects cognitive functions such as memory which has important role in the daily activities of individuals. Thus the objective of this study is to investigate the effectiveness of traditional Cognitive Behavioral Therapy for Insomnia (CBT-I) and internet-based Cognitive Behavioral Therapy for Insomnia (ICBT-I) on everyday memory of people with insomnia comorbid depression. Method: This study employs pretest-posttest and follow-up quasi-experimental designs that use two experimental groups and a control group. A convenience sample of 45 individuals from Farhangian University staff and professors who received a score higher than the cut-off score in PSQT and BDI-II questionnaires was selected by using diagnostic interview based on the DSM-5 criteria for diagnosing depression and insomnia. Fifteen people were randomly assigned into three groups (two experimental groups and a control group). The experimental groups received 6 sessions of cognitive behavioral therapy for insomnia based on Edinger and Karney's CBT-I protocol (2015). RBM-3 test was administered three times (before treatment, after the last treatment and one month after).The data were analyzed by means of mixed ANOVA and Bonferroni. Findings: The results showed that both experimental groups obtained higher scores in verbal memory, orientation, prospective memory, and the total memory index than the control group. The CBT-I group obtained higher score in visual memory than the ICBT-I and control groups. The ICBT-I group obtained higher scores in the new learning factor than the CBT-I and control groups. However, there was no significant difference between the three groups in the spatial memory. Follow-up results also confirmed the reliability of the treatment. Conclusion: Both therapies are effective in cognitive rehabilitation and reducing everyday memory problems in people with insomnia and comorbid depression.