اولويت بندي گزينه هاي مختلف مديريت پسماندهاي بيمارستاني در شهر تهران با استفاده از تحليل تصميم گيري چند معياره

Prioritization of Different Options for Management of Hospital Wastes in Tehran, Iran, Using Multi-Criteria Decision Analysis

مقدمه: در سال هاي اخير، با توجه به افزايش مشكلات زيست محيطي ناشي از پسماندهاي مراكز درماني، تعيين روش بهينه مديريت پسماندهاي بيمارستاني با در نظر گرفتن معيارهاي متعدد و تا حدودي متناقض به يكي از مهم ترين چالش ها تبديل شده است. مطالعه حاضر، با هدف ارزيابي گزينه هاي مختلف مديريت پسماندهاي بيمارستاني در شهر تهران و اولويت بندي آن ها با استفاده از تحليل تصميم گيري چند معياره انجام شد. روش ها: مطالعه از نوع توصيفي- كاربردي و به لحاظ جمع آوري داده ها از نوع تحقيق پيمايشي بود كه در سال 1394 انجام شد. تعداد 46 نفر از مطلعان و صاحب نظران اين موضوع با استفاده از نمونه گيري هدفمند وارد مطالعه شدند. جمع آوري داده ها با استفاده از پرسش نامه انجام شد. روايي پرسش نامه طراحي شده با استفاده از نظر استادان و خبرگان، به صورت روايي صوري مورد تاييد قرار گرفت و پايايي ابزار پژوهش نيز بر اساس نرخ ناسازگاري استاندارد كه كمتر از 0.1 است، با نرخ 0.00256 تاييد گرديد. جهت تحليل داده ها، از نرم افزارهاي Excel و Lingo استفاده شد. يافته ها: در مطالعه حاضر، 12 معيار مختلف الويت بندي براي روش هاي دفع پسماند به دست آمد. سه معيار اثربخشي عمل، پسماندهاي هوايي، تاثيرات محيطي و موانع پذيرش عمومي بيشترين وزن و سه معيار هزينه، بو و رها كردن با اثرات بهداشتي كمترين وزن را به خود اختصاص داد. در نهايت، بر اساس معيارهاي فوق، روش هاي مختلف دفع پسماندهاي بيمارستاني به ترتيب استريل بخار (اتوكلاو)، سوزاندن، دفن كردن، گندزدايي شيميايي، پرتودهي و ماكروويو رتبه بندي شد. نتيجه گيري: بيشتر گروه هاي شركت كننده در پژوهش به بحث اتوكلاو و استريل با بخار و دفن كردن بعد از خنثي سازي تاكيد داشتند كه ميزان استقبال مسوولان و دست اندركاران از روش هاي حداقل تاثير بر محيط زيست را نشان مي دهد. با اين حال، جنبه هاي هزينه اي و مالي روش هاي مختلف دفع پسماندهاي بيمارستاني نيز بايد مد نظر قرار گيرد.

Background: Due to increasing environmental problems caused by the waste produced by health care centers in recent years, the determination of the optimal method of hospital waste management with the consideration of the numerous conflicting criteria is of grave importance. This study aimed to evaluate different options for hospital waste management in Tehran, Iran, and prioritize them using multi-criteria decision analysis. Methods: This descriptive survey was conducted in 2015. The study participants consisted of 46 specialists in this regard. The subjects were selected using purposive sampling method. A questionnaire was used to collect data. The face validity of the questionnaire was approved by experts and its reliability was 0.00256 and was approved based on the incompatibility rate of less than 1.0. Statistical analysis was conducted using Excel and Lingo software. Findings: In this study, 12 different criteria of prioritization of waste disposal methods were obtained. The 3 criteria of treatment effectiveness, air residuals, environmental impacts, and public acceptance obstacles had the most weight and the 3 criteria of cost, odor, and release with health effects had the least weight. Finally, based on the above criteria, different methods of hospital waste disposal were, respectively, prioritized as steam sterilization (autoclave), incineration, landfill disposal, chemical disinfection, irradiation, and microwave. Conclusion: The majority of the participants preferred methods that have minimum effects on the environment like autoclave, steam sterilization, and burial after neutralization. However, the financial aspects of hospital waste disposal should also be considered.