اجزاي مقاومت ژنوتيپ‌هاي كلزا، Brassica napus L. به شته مومي كلم، (Brevicoryne brassicae (L

Resistance Components of Canola, Br assica nap us L. Genotypes to Cabbage Aphid Brev icor y ne b r assicae (L.)

شته مومي كلم يكي از آفات مهم كلزا است. به‌منظور ارزيابي مقاومت 21 ژنوتيپ كلزا در برابر شته مومي كلم طي سال‌هاي 87-1385، آزمايشي در شرايط مزرعه­اي‌ و گلخانه­اي‌ انجام گرفت. در هر سال دو آزمايش جداگانه و هر كدام در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در شرايط آلودگي طبيعي و عدم­آلودگي در مزرعه اجرا گرديد. شاخص آلودگي و شاخص كاهش تابعي عملكرد در مزرعه محاسبه شد. به‌منظور مقايسه ميزان تحمل گلخانه‌اي، ژنوتيپ‌ها در قالب طرح كاملاً تصادفي در دو آزمايش مجزاي آلوده و عدم­آلوده، هر كدام با سه تكرار در گلدان كاشته شدند و شاخص‌هاي كاهش تابعي طول ساقه و خسارت وارد‌شده به گياهان اندازه­گيري گرديدند. در آزمايش آنتي‌بيوز، نرخ ذاتي افزايش جمعيت شته مومي كلم روي ژنوتيپ‌ها در قالب طرح كاملاً تصادفي در 10 تكرار در شرايط گلخانه‌اي محاسبه شدند. نتايج تجزيه واريانس مركب كرت‌هاي خردشده در زمان نشان داد كه شاخص آلودگي در بين ژنوتيپ­ها، سال‌هاي اجراي آزمايش و زمان­هاي نمونه­برداري اختلاف معني­داري داشتند. ژنوتيپ Opera با 4/23 كم‌ترين شاخص آلودگي را داشت. تجزيه مركب شاخص كاهش عملكرد دانه و اجزاي آن اختلاف معني‌داري را بين ژنوتيپ‌ها نشان داد. شاخص‌‌هاي خسارت و كاهش طول ساقه ژنوتيپ‌ها اختلاف معني­ داري در آزمايش تحمل گلخانه داشتند. در بين ‌ژنوتيپ‌ها از نظر نرخ ذاتي افزايش جمعيت شته در آزمايش گلخانه‌اي آنتي‌بيوز، تفاوت معني‌دار مشاهده شد. ژنوتيپOkapi با 0/21=rm (ماده/ماده/روز) كم‌ترين مقدار نرخ ذاتي افزايش جمعيت را داشت. در نهايت، ژنوتيپ‌هاي Okapi و Opera به ترتيب با 23/58 و 19/78 بيش‌ترين مقادير شاخص مقاومت گياهي را نسبت به شته مومي كلم نشان دادند.

Cabbage aphid is a key pest of canola.Resistance of 21 canola genotypes to cabbage aphid was studied in a completely randomizedblock design in the field and greenhouse during 2006-2008. In each year, two separate experiments, each with three replications, were performed under natural infestation and no-infestation conditions in the field. Infestation index and functional reduction of grain yield were evaluated in thefield experiment to compare the tolerance of the genotypes. In order to evaluate greenhouse tolerance, the genotypes were planted in pots at two sets of completely randomized design. One set of plants of each genotypewas infested with insects while another set were kept insect-free to be used as control for the same genotype. Reduction of stem length and damage indices were recorded. To evaluate antibiosis effect of genotypes, intrinsic rate of increase of cabbage aphids were estimated on each genotype in a completely randomized design with 10 replications. Results showed that infestation index rate was different among genotypes, years and sampling times. The genotype ‘Opera’ had the lowest infestation index (4.23). Combined analysis of variance for traits of grain yield loss and its components indicated significant differences among genotypes. Damage indices and stem length reduction of genotypes were significantly different in the greenhouse. Intrinsic rate of increase (rm) also was significantly different among the genotypes in the greenhouse. ‘Okapi’ withrm= 0.21 female/female/day had the lowest intrinsic rate of increase. In conclusion, ‘Okapi’ and ‘Opera’ genotypes should the highest plant resistance index, 23.58 and 19.78, respectively