بررسي غلظت BTEX و VOCs در هواي منطقه ويژه پارس جنوبي

TVOCs and BTEX Concentrations in the Air of South Pars Special Economic Energy Zone

سابقه و هدف: صنايع پتروشيمي و پالايشگاه‌هاي گازي به عنوان يكي از منابع مهم انتشار آلاينده‌هاي غير آلي و آلي به محيط زيست شناخته شده‌اند. هدف از اين مطالعه بررسي غلظت كل تركيبات آلي فرار (TVOCs) و آلاينده‌هاي بنزن، تولوئن، اتيل بنزن و گزيلن (BTEX) در هواي منطقه ويژه پارس جنوبي در سال 1393 بوده است. مواد و روش‌ها: اين پژوهش يك مطالعه توصيفي- مقطعي مي‌باشد. جهت نمونه‌برداري و آناليز از روش 1501 مركز تحقيقات ملي بهداشت و ايمني شغلي ايالات متحده آمريكا استفاده شد. اين مطالعه در طول يكسال (سال 1393) و با استفاده از 336 لوله كربن فعال و پمپ نمونه‌برداري فردي در 6 ايستگاه انجام گرفت. استخراج آلاينده‌ها از جاذب با استفاده از حلال دي‌سولفيدكربن و تجزيه آن‌ها توسط دستگاه گاز كروماتوگرافي با دتكتور يونيزاسيون شعله (GC-FID) انجام شد. تحليل داده‌هاي به دست آمده با استفاده از نسخه 18 نرم افزار SPSS و آزمون‌هاي آماري فليگنر-كيلن، كروسكال- واليس و آناليز واريانس انجام گرفت. يافته‌ها: نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد كه مجموع غلظت تركيبات آلي فرار (TVOCs) و ميانگين غلظت كل BTEX در منطقه مورد مطالعه 229/34 و 31/23 ميلي‌گرم بر متر مكعب در فصل سرد و 212/19 و 29/89 ميلي‌گرم بر متر مكعب در فصل گرم بود. ميانگين غلظت بنزن در تمامي ايستگاه‌ها 11/72 ميلي‌گرم بر متر مكعب اندازه‌گيري شد كه نسبت به استاندارد هواي پاك ايران و سازمان حفاظت محيط زيست ايالات متحده آمريكا (USEPA) بالاتر بود. نتايج آزمون‌هاي آماري و آناليز واريانس داده‌ها نشان داد كه بين غلظت آلاينده‌ها و ساعات، ماه‌ها و ايستگاه‌هاي نمونه‌برداري رابطه معني‌داري وجود دارد (p<0/05)، اما بين غلظت آلاينده‌ها و فصل سال رابطه معني‌داري وجود نداشت (p>0/05). استنتاج: ارزيابي اين تركيبات نشان‌دهنده بالاتر بودن غلظت آن‌ها در فصل سرد نسبت به فصل گرم مي‌باشد. از غلظت‌هاي بالاي بنزن اندازه‌گيري شده در فصل سرد و گرم جهت شناسايي مناطق با ريسك بالاي مواجهه استفاده شد.

Background and purpose: Petrochemical industries and refineries are regarded as important emission sources of inorganic and organic pollutants. The aim of this study was to survey TVOCs and BTEX in the air of South Pars Special Economic Energy Zone in 2014. Materials and methods: In a cross-sectional study sampling and analysis was done by NIOSH 1501 method. The study was carried out in 336 activated carbon tubes and personal sampling pump in 6 sampling stations during one year. The compounds were extracted by solvent carbon disulfide and analyzed using Gas Chromatography- Flame Ionization Detector (GC-FID). Data analysis was performed in SPSS Ver.18 applying Kruskal-Wallis, Fligner test and ANOVA. Results: The mean concentrations of TVOCs and TBTEX were 229.34 and 31.23 µg/m 3 in cold season and 212.19 and 29.89 µg/m 3 in warm season, respectively. The mean concentrations of Benzene in all stations were 11.72 µg/m 3 which were higher than the threshold levels recommended by Iranian Clean Air Act and US Environmental Protection Agency (USEPA). The ANOVA results showed a significant difference between the concentration of pollutants and hour, month and sampling stations (P<0.05), but no significant difference was found between the concentration of pollutants and seasons (P>0.05). Conclusion: The concentrations of measured pollutants in cold season were higher than those in warm season. High concentrations of Benzene in cold and warm seasons were used to identify areas of high exposure risk.