مروري بر انواع روش هاي سيتوژنتيك در دزيمتري بيولوژيكي

An overview of the cytogenetic methods in biological dosimetry

كاربرد وسيع و روزافزون پرتوهاي يونساز در بخش هاي مختلف صنايع، پزشكي، كشاورزي؛ تحقيقات ريسك پرتوگيري كاركنان و مردم را افزايش داده است. پرتوهاي يون ساز به عنوان يك عامل كلاستوژن قوي سبب بروز انواع آسيب هاي DNA و شكست هاي كروموزومي ميگردد. دزيمتري بيولوژيك با استفاده از آناليز سيتوژنتيك لنفوسيت هاي خون محيطي انسان كاربرد وسيعي در تخمين دز پرتو در موارد پرتوگيري شغلي وحوادث پرتوي، به خصوص در مواردي كه دزيمتري فيزيكي موجود نبوده و يا اطلاعات حاصل از آن دقيق نباشد، دارد. اطلاعات حاصل از دزيمتري بيولوژيكي، پزشك را در اتخاذ تدابير درماني مناسب كمك ميكند. چندين روش سيتوژنتيك جهت تخمين دز بيولوژيكي وجود دارد كه با اين روش ها ميتوان انواع آسيب هاي كروموزومي ناپايدار و پايدار ناشي از پرتو را سنجيده و با استفاده از منحني كاليبراسيون مناسب كه قبلاً در آزمايشگاه و با پرتوهايي با همان كيفيت تهيه شده باشند، دز جذب شده را تخمين زد. در حال حاضر، دزيمتري بيولوژيكي بر اساس بررسي كروموزوم هاي ديسانتريك روش اصلي و معتبر تخمين دز در موارد پرتوگيري شغلي و حوادث پرتوي است. علاوه بر آن آناليز جابه جايي هاي كروموزومي با رنگ آميزي ،(FISH) سنجش ريز هسته يا ميكرونوكلئوس (MN) و تراكم پيشرس كروموزومي (PCC) از ديگر روش هاي سيتوژنتيك در بيودزيمتري هستند. نشانگرهاي بيولوژيك ديگري نيز وجود دارند كه به دلايل مختلف كاربرد آن ها محدود و يا در مرحله تحقيقاتي مي باشد.

The growing use of ionizing radiation in various sectors of industry, medicine, agriculture and research has increased the risk of radiation exposure of staff and people. Ionizing radiation as a strong clastogen can cause different types of DNA damages and chromosomal aberrations. Biological dosimetry, based on the cytogenetic analysis of peripheral blood lymphocytes has a wide application in dose estimation of occupational and accidental radiation exposures, particularly in cases where the physical dosimetry data is not available or is not accurate. Biological dosimetry data assists physicians in the planning of appropriate therapy for exposed persons. There are different cytogenetic techniques for biological dose assessment using stable or unstable chromosomal aberrations and dose-response calibration curves created by appropriate radiation qualities. At the moment, biological dosimetry based on the analysis of solid stained dicentric chromosomes, has become the main valid biological dosimetry technique for occupational and accidental radiation overexposures. However, there are other cytogenetic techniques for biological dosimetry such as analysis of translocations by FISH technique, micronucleus assay (MN) and Premature chromosome condensation (PCC) test. Other biological indicators have restricted applications or are in research and development stages.