ارتباط اجراي آزمايشي برنامه پزشك خانواده شهري با شاخص‌هاي حفاظت مالي سلامت در استان‌هاي فارس و مازندران

Association between Pilot Urban Family Physician Program and Health Financial Protection Measures in Fars and Mazandaran Provinces

مقدمه و اهداف: از سال 1391 برنامه پزشك خانواده شهري با هدف بهبود عدالت در دسترسي، تأمين مالي و ارتقاي كيفيت خدمات سلامت در دو استان فارس و مازندران به صورت آزمايشي در حال اجراست. مطالعه حاضر با هدف بررسي ارتباط اجراي برنامه با شاخص‌هاي حفاظت مالي انجام شد. روش كار: مطالعه حاضر يك مطالعه مقطعي از نوع بوم‌شناختي است كه بر روي داده‌هاي استان‌هاي فارس و مازندران در دامنه زماني 1387 تا 1394 انجام شد. در ابتدا با استفاده از مدل رگرسيون لاسو، متغيرهاي مستقل موثر بر شاخص‌‌هاي حفاظت مالي انتخاب شدند. سپس در مدل‌هاي جداگانه، بعد از تعديل متغيرهاي مستقل منتخب، ارتباط اجراي برنامه پزشك خانواده شهري با شاخص‌هاي حفاظت مالي به عنوان متغيرهاي پيامد، با آزمون رگرسيون خطي پس‌رونده مورد بررسي قرار گرفت. يافته‌ها: درصد خانوارهاي مواجهه يافته با مخارج كمرشكن سلامت، در سال‌هاي اجراي برنامه، در مقايسه با سال‌هاي پيش از اجرا، به ميزان 1/82 درصد افزايش نشان داد(p<0/05). اين افزايش براي مناطق روستايي 1/37 درصد بود (p<0/05). همچنين درصد فقر ناشي از پرداخت‌هاي سلامت كل در سال‌هاي اجراي برنامه، 0/83 درصد افزايش داشت (p<0/05). اجراي برنامه، با شاخص كاكواني و پرداخت مستقيم از جيب به عنوان درصدي از كل مخارج سلامت ارتباط معناداري نداشت (p>0/05). نتيجه‌گيري: برنامه پزشك خانواده شهري به رغم موفقيت‌ها در افزايش دسترسي فيزيكي به خدمات سلامت، به نظر مي‌رسد در بهبود حفاظت مالي و تأمين مالي عادلانه سلامت دستاوردهاي چشمگيري نداشته است. هرچند انجام مطالعات بيشتر ضروري است.

Background and Objectives: Urban family physician program(UFPP), a program for improving equity in access to, financing, and quality of health services, is piloting in two provinces of Fars and Mazandaran, Iran since 2012. This study aimed to examine the association between the implementation of program and financial protection measures. Methods: This cross-sectional, ecological study was performed on aggregated data of financial protection measures and some independent variables in the above provinces from 2008 to 2015. At first, the Lasso regression model was used for selecting independent variables affecting financial protection indexes. After adjusting the selected independent variables, in separate models, the association between the UFPP and financial protection measures, as outcome variables, was examined using a backward linear regression model. Results: The percentage of households facing catastrophic health expenditure(CHE) in the years of UFPP implementation was 1.82% higher than the years before implementation(P<0.05). This increase was 1.37% in rural areas. the percentage of medical impoverishment in the two provinces increased by 0.83% during the implementation years than the years before(P<0.05). Finally, no significant relationship was observed between UFPP implementation and the Kakwani index and out of pocket payment(as % of total health expenditure) in the two provinces(P>0.05). Conclusion: Despite the achievements attained by UFPP in improving physical access to health services, it seems that this program has had no success in improving financial protection measures and equitable health care financing. However, further research is warranted in this regard.